Trang 76
MỞ ĐẦU
Nền nông nghiệp hiện đại và tương lai sẽ có nhiều thay đổi về cả cách thức sản xuất, sản phẩm, hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp,... do sự thay đổi của các điều kiện sản xuất và nhu cầu của người tiêu dùng. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là gì? Trong tương lai sản xuất nông nghiệp trên thế giới sẽ thay đổi ra sao?
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
1. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp
a) Quan niệm và vai trò
- Quan niệm
Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là sự sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp (trong mối quan hệ liên ngành, liên vùng, kết hợp với nhu cầu thị trường) trên một lãnh thổ cụ thể nhằm sử dụng hợp lí nhất các tiềm năng tự nhiên, kinh tế, lao động để đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế, xã hội và môi trường.
- Vai trò
+ Thúc đẩy chuyên môn hoá trong sản xuất nông nghiệp.
+ Góp phần sử dụng hợp lí, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên cũng như các nguồn lực trên lãnh thổ, hạn chế tác động của tự nhiên đến nông nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường.
? Dựa vào thông tin trong mục a, hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
b) Một số hình thức tổ chức lãnh nghiệp
Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp trên thế giới khá đa dạng. Một số hình thức chủ yếu là: trang trại, vùng nông nghiệp và thể tổng hợp nông nghiệp.
BẢNG 26. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
| Tiêu chí | Vai trò | Đặc điểm |
| Trang trại | – Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp quan trọng của các nước đang phát triển trong quá trình công nghiệp hoá nông nghiệp. | – Mục đích chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hoá. – Quy mô sản xuất tương đối lớn. – Tổ chức và quản lí sản xuất dựa trên chuyên môn hoá và thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học — công nghệ. |
Trang 77
| – Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hoá, phát triển kinh tế nông thôn và tăng thu nhập cho người dân nông thôn. – Khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và góp phần bảo vệ môi trường. | – Có sử dụng lao động làm thuê. | |
| Thể tổng hợp nông nghiệp | – Sử dụng hiệu quả nhất các điều kiện tự nhiên, vị trí địa lí và các điều kiện kinh tế – xã hội. – Tạo ra khối lượng nông sản lớn, có chất lượng cao cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến hoặc xuất khẩu. – Thúc đẩy liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản. | – Có sự kết hợp chặt chẽ giữa các hộ gia đình, trang trại, hợp tác xã,... với các xí nghiệp công nghiệp trên một lãnh thổ, tập trung sản xuất một hay một nhóm sản phẩm. – Có mối liên kết chặt chẽ giữa vùng sản xuất nguyên liệu với các cơ sở chế biến. – Sản xuất mang tính tập trung, áp dụng cơ giới hoả, có trình độ chuyên môn hoá cao. |
| Vùng nông nghiệp | – Sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện sản xuất của các vùng. – Thúc đẩy phân công lao động theo lãnh thổ, chuyên môn hoá và hợp tác hoá giữa các vùng. | – Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cao nhất. – Lãnh thổ có đặc điểm tương đồng về điều kiện sinh thái nông nghiệp, kinh tế – xã hội, trình độ thâm canh, cơ sở vật chất – kĩ thuật giữa các địa phương trong vùng. – Có những sản phẩm chuyên môn hoá theo hướng phát huy thế mạnh của vùng. |
? Dựa vào bảng 26, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
2. Một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại và định hướng phát triển nông nghiệp thế giới trong tương lai
a) Một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại trên thế giới
Nền nông nghiệp hiện đại đang cố gắng khắc phục những khó khăn trong sản xuất (thu hẹp diện tích đất canh tác, tác động của biến đổi khí hậu, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật gây thoái hoá đất, ô nhiễm môi trường,...) với các hướng khác nhau:
– Hình thành cánh đồng lớn là một trong những hướng quan trọng để tăng quy mô sản xuất nông nghiệp nhằm đáp ứng được nhu cầu về nông sản ngày càng tăng của con người.
– Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ (công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, tự động hoá, ...) vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và hạn chế các tác động của điều kiện bất lợi.
– Tăng cường hợp tác, liên kết trong sản xuất nông nghiệp để tăng hiệu quả sản xuất, đảm bảo hài hoà lợi ích của các bên tham gia.
? Dựa vào thông tin trong mục a, hãy nêu một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại trên thế giới.
Trang 78
b) Định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai
Sản xuất nông nghiệp phát triển theo định hướng:
– Phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu: tạo ra các giống mới, thay đổi quy mô và cơ cấu cây trồng phù hợp, phát triển thuỷ lợi,...
– Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng khoa học – công nghệ để quản lí quá trình sản xuất, tăng hiệu quả sản xuất,...
– Phát triển nông nghiệp xanh (hữu cơ): khai thác tối đa các nguồn tài nguyên sạch, hướng đến một mô hình tăng trưởng bền vững gắn với bảo vệ môi trường.
? Dựa vào thông tin trong mục b, hãy nêu những định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai.
LUYỆN TẬP
1. Trình bày vai trò, đặc điểm của một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
2. Lấy ví dụ cụ thể về một biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại.
ỨNG DỤNG
Tìm hiểu về một mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở nước ta.
