(Trang 134)
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
– Trình bày được khái niệm, nguyên nhân và ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường trong trồng trọt để thấy được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường trong trồng trọt.
– Nêu được một số biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường trong trồng trọt.
– Liên hệ với thực tiễn gia đình và địa phương.
| Hoạt động trồng trọt đã ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? Cần có những biện pháp gì để bảo vệ môi trường trong trồng trọt? |  |
I – KHÁI NIỆM VỀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TRONG TRỒNG TRỌT
Ô nhiễm môi trường trong trồng trọt là sự thay đổi các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trường (đất, nước, không khí) theo chiều hướng xấu, vượt ngưỡng cho phép. Sự ô nhiễm này gây ảnh hưởng tới sức khoẻ con người, vật nuôi, cây trồng và hệ sinh thái.
II – MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TRONG TRỒNG TRỌT
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón: Trong quá trình trồng trọt, con người sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, phân bón,... để bảo vệ và tăng năng suất cây trồng. Tuy nhiên, khi sử dụng không đúng cách (sử dụng dư thừa, không đúng thời điểm, súc rửa dụng cụ không đúng nơi quy định,...), thuốc bảo vệ thực vật và phân bón (đặc biệt là phân bón hoá học) sẽ thấm vào đất, ngấm xuống mạch nước ngầm hoặc chảy ra ao, hồ, gây ô nhiễm đất và nguồn nước.
(Trang 135)
Chất thải trồng trọt: Chất thải trồng trọt (xác cây trồng, rơm, rạ, bao bì đựng phân bón, chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật,...) nếu không được thu gom, xử lí đúng quy định sẽ gây ra ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí.
Hình 26.1. Một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường trong trồng trọt
Khám phá
Quan sát Hình 26.1 và kết hợp với hiểu biết của bản thân, hãy nêu các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường trong trồng trọt.
III – MỘT SỐ ẢNH HƯỞNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TRONG TRỒNG TRỌT
Các chất độc hại trong thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hoá học tồn dư trong đất trồng, nước tưới sẽ làm ức chế quá trình sinh trưởng và giảm năng suất cây trồng, gây tồn dư chất độc hại trong nông sản làm ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và vật nuôi.
Các hoạt động trồng trọt gây ra ô nhiễm môi trường đất, nước sẽ làm ảnh hưởng đến hệ sinh vật sống trong đất, nước (cá, tôm, sinh vật đất,...). Nếu bị ô nhiễm nặng có thể làm cho các sinh vật này bị chết dẫn đến làm mất cân bằng sinh thái và gây ra hiện tượng ô nhiễm thứ cấp.
Hoạt động đốt các phần thừa của cây trồng (rơm, rạ, thân ngô, lá mía,...) trên đồng ruộng sinh ra khói, bụi làm ô nhiễm môi trường không khí, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và vật nuôi.
|
a) Cá chết do ô nhiễm môi trường trong trồng trọt |
b) Khói bụi do đốt rơm, rạ ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và an toàn giao thông |
Hình 26.2. Một số tác hại của ô nhiễm môi trường trong trồng trọt
Khám phá
1. Quan sát Hình 26.2 và nêu ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường trong trồng trọt tương ứng với từng ảnh trong hình.
2. Việc vứt vỏ chai, bao bì của các loại thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi và đốt các loại chất thải trồng trọt ảnh hưởng như thế nào đến con người, các loài sinh vật và môi trường?
(Trang 136)
IV – MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TRONG TRỒNG TRỌT
| Khi sử dụng phân bón hoá học hay thuốc bảo vệ thực vật cần đảm bảo các nguyên tắc: đúng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng phương pháp. Tăng cường sử dụng các loại phân bón hữu cơ, phân bón vi sinh; sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học và sử dụng thiên địch thay thế dần thuốc hoá học cũng là biện pháp để bảo vệ môi trường và là một trong những tiền đề quan trọng để phát triển nền nông nghiệp bền vững. Chất thải trồng trọt không được đốt bừa bãi, cần thu gom và có biện pháp xử lí phù hợp, vừa bảo vệ môi trường, vừa tạo ra các sản phẩm phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Kết nối năng lực Em hãy đề xuất biện pháp xử lí chất thải trong trồng trọt để tạo ra sản phẩm phục vụ nông nghiệp và bảo vệ môi trường. | Thông tin bổ sung Theo ước tính của các chuyên gia, khi đốt 3,24 triệu tấn rơm, rạ sẽ tạo ra khoảng 3,82 triệu tấn (Nguồn: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 2018) |
; 29,5 nghìn tấn bụi PM10 (các hạt bụi có đường kính từ 2,5 đến 10 micromet), 27 nghìn tấn bụi PM2.5 (các hạt bụi có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet) và một số chất độc hại khác. Khi hít phải các loại khí độc này, chúng ta dễ mắc các chứng bệnh về đường hô hấp, gây co thắt phế quản và có nguy cơ gây ung thư phổi, nhất là trẻ em. Khói do đốt rơm, rạ che khuất tầm nhìn là một trong các tác nhân gây tai nạn cho người tham gia giao thông.Luyện tập
Trong các việc sau đây, hãy chọn những việc nên làm và những việc không nên làm để bảo vệ môi trường trong trồng trọt.
a) Ưu tiên sử dụng các chế phẩm vi sinh thay thế thuốc bảo vệ thực vật hoá học trong phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
b) Sử dụng càng nhiều phân bón hoá học càng tốt để nâng cao năng suất cây trồng.
c) Thu gom bao bì, chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hoá học về các vị trí được quy định của địa phương.
d) Các địa phương cần có các quy định địa điểm thu gom bao bì, chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hoá học và định kì đưa đi xử lí theo quy định.
e) Đốt các phụ phẩm trồng trọt ngay tại đồng ruộng để làm phân bón.
g) Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hoá học đúng chủng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng cách.
h) Rửa dụng cụ, chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật ở hệ thống mương tưới, tiêu để tái sử dụng.
i) Chôn bao bì, chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hoá học xuống đất.
k) Tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong trồng trọt cho người dân.
Vận dụng
Em hãy nêu thực trạng về các hoạt động gây ô nhiễm môi trường trong trồng trọt ở địa phương em. Đề xuất giải pháp để hạn chế ô nhiễm môi trường trong trồng trọt.
