(Trang 96)
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
– Mô tả được các bước trong quy trình trồng trọt.
– Nêu được một số ứng dụng của cơ giới hoá trong làm đất, gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch sản phẩm trồng trọt.
Quy trình trồng trọt là gì, gồm những bước cơ bản nào? Con người đã sử dụng những loại máy móc gì trong trồng trọt? Mục đích của việc sử dụng máy móc trong trồng trọt là gì?
I – QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT
1. Khái niệm
Quy trình trồng trọt là một chuỗi công việc được tiến hành theo một trình tự nhất định khi trồng trọt. Trong quy trình này, các biện pháp kĩ thuật được áp dụng phù hợp với từng loại cây trồng, trong từng khu vực sản xuất cụ thể nhằm mục đích thu được hiệu quả kinh tế cao nhất cho người sản xuất.
(Trang 97)
2. Các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt
Hình 19.1. Các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt
Làm đất, bón phân lót
Gieo hạt, trồng cây con
Chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh
Thu hoạch
Khám phá
Quan sát Hình 19.1, kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, em hãy nêu các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt và ý nghĩa của từng bước.
a) Làm đất, bón phân lót
• Làm đất
Làm đất là bước đầu tiên trong quy trình trồng trọt, bao gồm các công việc như cày, bừa, đập đất, lên luống, đào hố trồng cây,... Làm đất có tác dụng giúp cho đất tơi, xốp, làm sạch cỏ dại, hạn chế nguồn sâu, bệnh hại trong đất, giúp cây trồng phát triển tốt, cho năng suất cao.
• Bón phân lót
Bón phân lót là bón phân vào đất trước khi gieo trồng nhằm cung cấp sẵn nguồn chất dinh dưỡng để khi rễ được hình thành có thể hấp thụ ngay, tạo điều kiện cho cây phát triển khoẻ mạnh ngay từ đầu. Tuỳ thuộc vào từng loại cây trồng mà sử dụng loại phân bón và cách bón thích hợp như bón theo hốc, bón theo hàng hoặc bón rải đều trên mặt ruộng.
Kết nối năng lực
1. Mô tả kĩ thuật làm đất cho một loại cây trồng phổ biến ở địa phương em.
2. Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu về kĩ thuật làm đất trồng cây trong nhà có mái che.
b) Gieo hạt, trồng cây con
Gieo hạt: Hạt giống được gieo trực tiếp trên đồng ruộng và nảy mầm thành cây con. Đây là biện pháp thường được áp dụng đối với một số loại cây trồng lấy hạt (lúa, ngô, đậu tương,...) hoặc một số loại rau (cải xanh, cà chua, bầu, bí,...). Tuỳ thuộc vào từng đối tượng cây trồng, yêu cầu kĩ thuật gieo hạt cũng khác nhau để giúp cho hạt có tỉ lệ nảy mầm cao nhất và cây con phát triển tốt nhất.
Trồng cây con là biện pháp trồng cây con từ vườn ươm ra khu vực sản xuất. Biện pháp này giúp cây con tránh được các điều kiện không thuận lợi của môi trường, rút ngắn thời gian của cây ngoài đồng ruộng, nâng cao hiệu quả sử dụng đất (Hình 19.2).
Hình 19.2. a) Trồng rau từ khay bầu ra luống đất; b) Trồng lúa bằng máy bán tự động
(Trang 98)
| c) Chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh Chăm sóc là quá trình áp dụng các biện pháp kĩ thuật nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng phát triển, cho năng suất cao. Chăm sóc cây trồng gồm các công việc cơ bản như tưới nước, tiêu nước, bón phân, tạo tán, tỉa cành, tỉa, dặm cây,... Phòng trừ sâu, bệnh là tập hợp nhiều biện pháp kĩ thuật nhằm hạn chế tối đa sâu, bệnh hại cây trồng. Một số công việc cơ bản trong phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng như vệ sinh đồng ruộng, sử dụng giống chống bệnh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng quy trình,... | Thông tin bổ sung Một số biện pháp chăm sóc đặc biệt như xử lí ra hoa trái vụ đối với cây ăn quả; điều khiển ra hoa chủ động đối với cây hoa, cây cảnh giúp làm tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất. |
Khám phá
Em hãy mô tả các công việc chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh cho một đối tượng cây trồng mà em biết.
d) Thu hoạch sản phẩm trồng trọt
Thu hoạch sản phẩm trồng trọt là sử dụng các dụng cụ, máy móc phù hợp với từng loại cây trồng để thu hoạch sản phẩm đạt hiệu quả tốt nhất. Việc thu hoạch cần được thực hiện đúng thời điểm, đúng phương pháp, nhanh gọn, cẩn thận để đảm bảo về số lượng và chất lượng sản phẩm trồng trọt.
| Khám phá Theo em, nếu thu hoạch không đúng thời điểm (sớm hoặc muộn) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến số lượng và chất lượng sản phẩm trồng trọt? | Kết nối năng lực Tìm hiểu phương pháp thu hoạch một số loại sản phẩm trồng trọt phổ biến. |
II – MỘT SỐ ỨNG DỤNG CƠ GIỚI HOÁ TRONG TRỒNG TRỌT
1. Cơ giới hoá trong làm đất
Cơ giới hoá trong làm đất là một trong những biện pháp được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Hiện nay, cơ giới hoá đã được áp dụng ở hầu hết các khâu trong làm đất như cày, bừa, lên luống, đào hố trồng cây,... Máy móc giúp rút ngắn thời gian làm đất, giải phóng sức lao động so với làm thủ công, đặc biệt đối với những cánh đồng lớn mà sức người không thể làm được trong thời gian ngắn (Hình 19.3).
|
a) Máy làm đất trồng lúa |
b) Máy làm đất trồng hoa màu |
Hình 19.3. Một số hình ảnh cơ giới hoá trong làm đất
(Trang 99)
Khám phá
Kể tên các loại máy móc sử dụng trong làm đất mà em biết. Theo em, việc sử dụng máy móc trong làm đất có vai trò gì trong trồng trọt?
2. Cơ giới hoá trong gieo trồng
Nhiều loại máy móc đã được áp dụng trong gieo trồng như máy gieo hạt, máy trồng cây con giúp giảm tối đa lượng giống, cây con, đảm bảo mật độ, đảm bảo mùa vụ và nâng cao năng suất (Hình 19.4).
|
a) Máy cấy lúa |
b) Máy gieo hạt tự động 6 hàng |
c) Máy sạ lúa tự động |
Hình 19.4. Một số hình ảnh cơ giới hoá trong gieo trồng
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về các máy móc sử dụng trong gieo trồng và ý nghĩa của các loại máy móc đó đối với sản xuất.
3. Cơ giới hoá trong chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng
Áp dụng các biện pháp cơ giới trong quá trình chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh giúp giảm nguy hại trực tiếp cho sức khoẻ người lao động; giảm chi phí nhân công, tiết kiệm nước tưới và phân bón; mang lại hiệu quả kinh tế trong sản xuất (Hình 19.5).
|
a) Tưới nước tự động |
b) Máy bón phân đĩa |
c) Máy bay phun thuốc trừ sâu |
Hình 19.5. Một số hình ảnh cơ giới hoá trong chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng
Khám phá
Theo em, việc sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu, bệnh trong trồng trọt có ý nghĩa như thế nào?
(Trang 100)
4. Cơ giới hoá trong thu hoạch sản phẩm trồng trọt
Việc áp dụng cơ giới hoá trong thu hoạch sản phẩm trồng trọt giúp quá trình thu hoạch được nhanh hơn, giảm thiểu tổn thất trên đồng ruộng và tăng thời vụ sản xuất (Hình 19.6).
|
a) Máy thu hoạch ngô |
b) Máy thu hoạch lúa |
c) Máy thu hoạch rau |
Hình 19.6. Một số hình ảnh cơ giới hoá trong thu hoạch sản phẩm trồng trọt
| Kết nối nghề nghiệp Kĩ sư trồng trọt là những người tốt nghiệp đại học ngành Khoa học cây trồng. Công việc chính của họ là giám sát và quản lí toàn bộ quá trình trồng trọt, nghiên cứu cải tiến và ứng dụng các tiến bộ kĩ thuật vào trồng trọt nhằm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm trồng trọt, hướng tới phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường. | Kết nối năng lực Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về các thiết bị sử dụng trong thu hoạch sản phẩm trồng trọt. |
Luyện tập
1. Sắp xếp các hình ảnh dưới đây theo đúng trình tự các bước trong quy trình trồng trọt.
|
a) |
b) |
c) |
d) |
e) |
2. Nêu những ứng dụng nổi bật của cơ giới hoá trong quá trình trồng trọt đang được áp dụng ở địa phương em.
3. Hãy chỉ ra những đặc điểm không đúng khi thực hiện cơ giới hoá trong trồng trọt.
a) Cơ giới hoá có thể được thực hiện ở nhiều khâu trong quá trình trồng trọt.
b) Cơ giới hoá trong trồng trọt có chi phí đầu tư thấp.
c) Cơ giới hoá giúp làm tăng diện tích trồng trọt.
d) Cơ giới hoá trong trồng trọt không cần có sự tham gia của con người.
e) Cơ giới hoá trong trồng trọt góp phần giảm tổn thất sau thu hoạch.
g) Cơ giới hoá giúp chủ động thời vụ trồng trọt.
h) Cơ giới hoá giúp giải phóng sức lao động của con người và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Vận dụng
Tìm hiểu và đề xuất những bước có thể thực hiện cơ giới hoá trong trồng trọt ở địa phương em để nâng cao hiệu quả sản xuất.
