Trang 118
Học xong bài học này, em có thể:
• Lấy được ví dụ để chứng tỏ lực là sự đẩy hoặc sự kéo.
• Lấy được ví dụ về tác dụng của lực làm: thay đổi tốc độ, thay đổi hướng chuyển động, biến dạng vật.
• Đo được lực bằng lực kế lò xo, đơn vị là niutơn (kí hiệu N) (không yêu cầu giải thích nguyên lí đo).
• Biểu diễn được một lực bằng một mũi tên có điểm đặt tại vật chịu tác dụng lực, có độ dài và theo hướng kéo hoặc đấy.
| Quan sát hình 26.1 và cho biết ai đang đầy, ai đang kéo. |
Hình 26.1. Công nhân đang làm việc
I. TÌM HIỂU VỀ LỰC
Khi vật này đẩy hoặc kéo vật kia, chúng ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia. Tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác được gọi là lực. Phương đầy, kéo là phương của lực. Chúng ta không nhìn thấy lực nhưng có thể nhìn thấy và cảm nhận được kết quả tác dụng của lực. Sau đây là một số ví dụ.
| Hãy tìm một số ví dụ về sự đẩy và sự kéo trong thực tế. |
| • Lực làm vật đang đứng yên thì chuyển động Lực do chân cầu thủ tác dụng vào quả bóng làm quả bóng đang đứng yên chuyển động.
Hình 26.2. Cầu thủ đang sút bóng | • Lực làm vật đang chuyển động thì dùng lại Lực do lưới tác dụng làm quả bóng đang chuyển động dừng lại.
Hình 26.3. Quả bóng bay vào khung thành |
Trang 138
• Lực làm thay đổi hướng chuyển động của vật
Lực do vợt tác dụng làm thay đổi hướng chuyển động của quả bóng.
Hình 26.4. Người chơi ten-nit
• Lực làm vật biến dạng
Lực ấn của tay làm đệm biến dạng.
Hình 26.5. Tay người ẩn lên mặt đệm
| Hãy nêu ví dụ về lực tác dụng lên vật • làm thay đổi tốc độ của vật. • làm thay đổi hướng chuyển động của vật. • làm vật biến dạng. • làm thay đổi tốc độ của vật và làm vật biến dạng. |
II. ĐO LỰC
Lò xo
Cái chỉ vạch
Vạch chia
Hình 26.6. Cấu tạo của lực kể lò xo
Mỗi lực có độ mạnh, yếu khác nhau. Ví dụ, lực do tay người ấn chuông cửa yếu hơn nhiều so với lực đẩy một thùng hàng
Độ mạnh, yêu của lực được gọi là độ lớn của lực.
| Hãy nêu ví dụ về các lực có độ lớn khác nhau. |
Đơn vị đo lực là niutơn, kí hiệu là N. Lực được đo bằng lực kế. Trên hình 26.6 là một loại lực kế lò xo.
| ? Hãy đối chiếu ảnh của lực kế trong hình 26.6 với lực kế thật để chỉ ra các bộ phận sau đây: • Lò xo. • Cái chỉ vạch. • Vạch chia và số chỉ. |
| Lực kế lò xo ở hình 26.6 có giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất là bao nhiêu? |
Trang 139
Khi đo một lực bằng lực kế lò xo, trước tiên cần ước lượng lực mạnh hay yếu để chọn lực kế phù hợp. Tiếp theo, điều chỉnh cho cái chỉ vạch của lực kế chỉ đúng vạch số 0. Cho lực cần đo tác dụng vào lò xo lực kế. Treo hoặc giữ cố định phần thân của lực kế sao cho lực kế nằm dọc theo phương của lực cần do. Đọc và ghi kết quả theo vạch chia gần nhất với cái chỉ vạch.
Hình 26.7 là một ví dụ về cách đo lực bằng lực kế lò xo.
Hình 26.7. Đo lực bằng lực kế lò xo
| Em hãy lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch đo được lực kéo một vật bằng lực kế lò xo. |
III. BIỂU DIỄN LỰC
Người ta biểu diễn lực bằng một mũi tên. Gốc của mũi tên đặt vào vật chịu tác dụng lực, hướng của mũi tên theo hướng kéo hoặc đây. Độ lớn của lực có thể được biểu diễn qua độ dài mũi tên hoặc ghi bằng số bên cạnh mũi tên.
Hình 26.8 biểu diễn hai lực cùng có phương nằm ngang, theo chiều từ trái sang phải và có độ lớn khác nhau.
5 N
a)
50 N
b)
Hình 26.8. Biểu diễn lực kéo tác dụng vào vật
| Hãy biểu diễn các lực sau: a) Một người đấy cái hộp với lực 1 N và một người đầy cái hộp với lực 2 N (theo phương nằm ngang). b) Một xe đầu kéo đang kéo một thùng hàng với lực 500 N. |
| • Lực là sự đẩy hoặc sự kéo. • Lực tác dụng lên một vật có thể làm thay đổi tốc độ, hướng chuyến động của vật đó hoặc làm nó biến dạng. • Đơn vị đo lực là niutơn, kí hiệu N. • Lực được biểu diễn bằng một mũi tên đặt vào vật chịu lực tác dụng và theo hướng kéo hoặc đấy. |
