Trang 75
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
Vẽ được hình biểu diễn quy ước ren của vật thể đơn giản.
Hình 13.1
Quan sát và cho biết trong Hình 13.1, khi tay quay ở phía trên quay, tấm gỗ ở phía dưới sẽ chuyển động như thế nào. Em hãy giải thích về điều đó.
I - CHI TIẾT CÓ REN, VAI TRÒ CỦA REN
Các chi tiết có ren được sử dụng rộng rãi trong các máy móc, thiết bị và trong đời sống. Trên Hình 13.2 giới thiệu một số chi tiết có ren thường gặp trong đời sống.
Hình 13.2. Một số chi tiết có ren
Trang 76
Ren ngoài (ren trục) là ren được hình thành ở mặt ngoài (Hình 13.3a), ren trong (ren lỗ) là ren được hình thành ở mặt trong của chi tiết (Hình 13.3b).
a) Ren ngoài
b) Ren trong
Hình 13.3. Ren ngoài và ren trong
Ren dùng để ghép nối các chi tiết máy với nhau. Ren còn dùng để truyền chuyển động.
Khám phá
1. Quan sát trong ngôi nhà của mình và phát hiện những chi tiết có ren. 2. Quan sát Hình 13.4 và cho biết vai trò của ren trong từng trường hợp.
2. Quan sát Hình 13.4 và cho biết vai trò của ren trong từng trường hợp.
a) Cái kích và ứng dụng
b) Ê tô và ứng dụng
c) Bu lông, đai ốc và ứng dụng
Hình 13.4. Một số ứng dụng của ren
II – BIỂU DIỄN QUY ƯỚC REN
1. Biểu diễn quy ước chi tiết ren
TCVN 5907:1995 trình bày các quy định chung về biểu diễn ren và các chi tiết có ren trên bản vẽ kĩ thuật.
Trang 77
Đối với ren nhìn thấy (Hình 13.5, 13.6)
- Đường đỉnh ren được vẽ bằng nét liền đậm.
- Đường giới hạn ren được vẽ bằng nét liền đậm.
- Đường chân ren được vẽ bằng nét liền mảnh.
- Vòng đỉnh ren được vẽ bằng nét liền đậm.
- Vòng chân ren được vẽ hở (vẽ khoảng 3/4 vòng) bằng nét liền mảnh.
a) Đỉnh ren
Giới hạn ren
Chân ren
b) Đỉnh ren
Giới hạn ren
Vòng đỉnh ren
Chân ren
Vòng chân ren
Hình 13.5. Biểu diễn ren ngoài
a) Đỉnh ren
Giới hạn ren
Chân ren
b) Đỉnh ren
Giới hạn ren
Vòng đỉnh ren
Chân ren
Vòng chân ren
Hình 13.6. Biểu diễn ren trong
- Đối với ren khuất (Hình 13.7) Trường hợp ren bị che khuất thì các đường đỉnh ren, chân ren và giới hạn ren đều được vẽ bằng nét đứt mảnh.
Đỉnh ren
Giới hạn ren
Chân ren
Vòng đỉnh ren
Vòng chân ren
Hình 13.7. Ren khuất
Trang 78
Luyện tập
Quan sát Hình 13.8, 13.9, tìm các hình biểu diễn đúng cho ren trục và ren lỗ.
2. Kí hiệu ren
Hình 13.8. Ren trục
Hình 13.9. Ren lỗ
Các loại ren khác nhau được kí hiệu khác nhau như Bảng 13.1.
Bảng 13.1. Kí hiệu loại ren
| Loại ren | Kí hiệu | Hình dạng ren |
| Ren hệ mét | M |  |
| Ren vuông | Sq |  |
| Ren thang | Tr |  |
Trong kí hiệu ren, có ghi kí hiệu hình dạng ren, kích thước đường kính d của ren, bước ren p hướng xoắn đối với ren trái. Nếu ren có hướng xoắn trái thì ghi LH, ren xoắn phải không ghi hướng xoắn.
Ví dụ: 1) M10 x 1
M: kí hiệu ren hệ mét
10: đường kính d của ren, đơn vị milimét
1: bước ren p (mm).
Trang 79
2) Tr 20 x 2 LH
Tr: kí hiệu ren thang
20: đường kính d của ren, đơn vị milimét
2: bước ren p (mm)
LH: ren xoắn trái.
Cách ghi chỉ dẫn và kích thước ren được quy định theo TCVN 5907:1995 và cách kí hiệu các loại ren theo TCVN 0204:1993. Trên Hình 13.10 trình bày các ví dụ ghi chỉ dẫn và kích thước ren.
Tr20x2LH
M20x2,5
Hình 13.10. Ghi kích thước ren
3. Biểu diễn mối ghép ren
Ren trục và ren lỗ lắp được với nhau khi các yếu tố: dạng ren, đường kính ren, bước ren, hướng xoắn phải như nhau.
Tại vị trí ren trục và ren lỗ ăn khớp với nhau quy ước chỉ vẽ phần ren trục, không vẽ phần ren lỗ, coi như tại đó phần ren trục che khuất phần ren lỗ (Hình 13.11).
a) Chưa ăn khớp
Ren lỗ
Ren trục
b) Ren ăn khớp
Ren trục
Ren lỗ
Phần ren ăn khớp
Hình 13.11. Ren ăn khớp
Thực hành
1. Một vật thể hình trụ tròn xoay có đường kính 30 (mm), chiều dài 50 (mm). Vật thể có ren ngoài và là ren hệ mét, đường kính đỉnh bằng 30 (mm), đường kính chân ren bằng 25 (mm), chiều dài phần ren 40 (mm). Hãy biểu diễn vật thể đó.
2. Một vật thể hình ống trụ tròn xoay có đường kính ngoài bằng 40 (mm), đường kính trong bằng 25 (mm), chiều dài 60 (mm). Vật thể có ren trong và là ren hệ mét, đường kính chân ren bằng 30 (mm), đường kính đỉnh ren bằng 25 (mm), chiều dài phần ren 35 (mm). Hãy biểu diễn vật thể đó.
Vận dụng
Hãy tìm hiểu những chi tiết có ren trong ngôi nhà của em và cho biết đó là loại ren gì? Công dụng của nó.
