Trang 36
Yêu cầu cần đạt:
- Nhận biết được sự phù hợp giữa tiết điệu đệm với tính chất âm nhạc của ca khúc, bản nhạc.
- Thể hiện được phần đệm trên nhạc cụ.
- Phân tích được các đặc điểm của bản nhạc về giọng điệu, giai điệu, nhịp điệu, tiết tấu, tinh chất âm nhạc, cấu trúc,...
- Xác định được tiết điệu đệm phù hợp với ca khúc, bản nhạc. - Biết vận dụng chọn tiết điệu đệm trong các hoạt động âm nhạc.
Khởi động
Nghe trích đoạn bản Czardas của V. Monti
Hơi nhanh
Trang 37
Câu hỏi
Em có cảm nhận gì về tính chất âm nhạc và tiết tấu, phần đệm của đoạn trích trên?
Khám phá
1. Tiết điệu đệm trong tác phẩm âm nhạc
Tiết điệu là tiết tấu đặc trưng của các điệu nhảy.
Tiết điệu đệm là diễn tấu hoà âm theo tiết tấu của các điệu nhảy, được sử dụng để phụ hoạ, đệm cho giai điệu của tác phẩm âm nhạc như ca khúc hoặc bản nhạc không lời. Tiết điệu đệm có vai trò hoàn thiện hình tượng nghệ thuật và nội dung tác phẩm âm nhạc.
2. Những yếu tố tạo nên tiết điệu đệm
Để tạo thành một tiết điệu đệm cho ca khúc, bản nhạc cần có ba yếu tố cơ bản là tiết tấu, loại nhịp và hợp âm:
Tiết tấu là mối tương quan trường độ của các âm thanh nối tiếp nhau. Các âm thanh liên kết, tương tác với nhau tạo thành các âm hình và các nhóm âm hình tiết tấu khác nhau, góp phần tạo nên một tiết điệu đệm. Yếu tố tiết tấu giúp xác định một tiết điệu đệm có những âm hình tiết tấu hoặc nhóm tiết tấu đặc trưng.
Loại nhịp là sự thể hiện các phách của nhịp bằng một trường độ nhất định. Ví dụ: nhịp 
là loại nhịp có hai phách, mỗi phách bằng một nốt đen; nhịp 
là loại nhịp có sáu phách, mỗi phách bằng một nốt móc đơn,... Yếu tố loại nhịp giúp cho việc xác định và lựa chọn tiết điệu phù hợp với ca khúc, bản nhạc.
Bên cạnh các yếu tố trên, tiết điệu đệm cũng phải phù hợp với các đặc điểm về chất liệu chủ đề âm nhạc cũng như đặc điểm điệu thức của ca khúc, bản nhạc.
3. Một số tiết điệu phổ biến
Tiết điệu Polka
Tiết tấu đặc trưng của tiết điệu Polka là các âm hình nghịch phách thuộc loại nhịp mang tính chất tươi vui, nảy gọn.
Tiết điệu March
March là tiết điệu hành khúc (nhịp đi) mang tinh chất khoẻ khoắn. Tiết tấu của March thường là những âm hình ngắt gọn theo nhịp hoặc 
. Tiết điệu March phù hợp để đệm cho những ca khúc mang tính trang nghiêm, hùng tráng.
Trang 38
Tiết điệu Waltz
Waltz là một điệu nhảy nhịp ba (
hoặc 
) phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Tiết tấu của tiết điệu Waltz uyển chuyển, nhịp nhàng, duyên dáng với tốc độ hơi nhanh.
Tiết điệu Boston
Tiết điệu Boston giống điệu Waltz nhưng có tốc độ chậm hơn nên còn được gọi là Waltz chậm hoặc Waltz Boston. Boston là loại nhịp . Tiết tấu đặc trưng của Boston thường là những âm hình hợp âm rải móc đơn. Tiết điệu Boston rất phù hợp với những ca khúc, bản nhạc trữ tình mềm mại, sâu lắng.
Tiết điệu Ballad
Ballad là một thể loại âm nhạc giàu tính trữ tình, lãng mạn, êm dịu. Tiết điệu Ballad thường có nhịp độ chậm rãi với những âm hình hợp âm cột dọc và hợp âm rải thuộc loại nhịp 2 hoặc 4.
Tiết điệu Slow Rock
Tiết điệu Slow Rock có âm hình đặc trưng nhất là các âm hình rải hợp âm ở loại nhịp 
đôi khi là nhịp 
.
Trang 39
Tiết điệu Disco
Tiết điệu Disco có những âm hình hợp âm cột dọc với tiết tấu hơi nhanh, linh hoạt, thuộc loại nhịp 
hoặc 
.
Luyện tập
1. Tiết điệu đệm là gì?
2. Nêu những yếu tố cơ bản tạo nên tiết điệu đệm.
3. Nêu đặc điểm của các tiết điệu đệm phổ biến
4. Thực hành các tiết điệu Polka, March và Waltz trên đàn guitar.
Vận dụng sáng tạo
1. Thực hiện các tiết điệu phổ biến trên đàn guitar.
2. Lựa chọn những giai điệu ca khúc phù hợp với tiết tấu đệm của các tiết điệu đã học.
