Trang 14
Hoạt động khởi động
Nghe các hợp âm:
C F G
C
Am Dm E Am
Câu hỏi
Trong các hợp âm được nghe, những hợp âm nào có tính chất nghịch?
Khám phá
1. Cấu tạo, tính chất, kí hiệu của hợp âm bảy át
Hợp âm bảy át là hợp âm được xây dựng trên bậc V (át) của một điệu thức trưởng hoặc thứ hoà thanh.
Hợp âm bảy át có cấu tạo là một hợp âm ba trưởng cộng thêm một quãng ba thứ ở phía trên.
Quãng ba thứ
Hợp âm ba trưởng
Hợp âm bảy át mang tính chất nghịch, không thuận tai, màu sắc sáng.
Kí hiệu của hợp âm bảy át là chữ cái in kèm theo số 7.
Ví dụ:
Hợp âm Son bảy (G)
Hợp âm Mi bảy (E)
Trang 15
Trong phần đệm của ca khúc, màu sắc của hợp âm bảy át nghe rất rõ và thưởng giải quyết về hợp âm chủ bậc I.
Ví dụ:
Em ơi Hà Nội phố
(Trích)
Nhạc: Phú Quang
Lời: thơ Phan Vũ
Chậm vừa
Ta còn em một màu xanh thời gian. Một chiều phai tóc em
bay, chợt nhoà chợt hiện. Người nghệ sĩ lang thang hoài trên
phố, bỗng thấy mình chẳng nhớ nổi một con đường.
Thực hành các hợp âm E, G trên đàn guitar.
2. Cách xây dựng hợp âm bảy át
Khi xây dựng hợp âm bảy át tuỳ thuộc vào một giọng cụ thể, cần xác định âm bậc V của giọng đó và xây dựng hợp âm bảy át theo nguyên tắc. Một hợp âm ba trưởng cộng với một quãng ba thứ phía trên.
Ví dụ: Ở giọng Mi thứ hoà thanh, hợp âm bảy át sẽ là các âm Si – Rê thăng – Pha thăng – La (hợp âm Si bảy, kí hiệu B).
Hợp âm Si bảy (B)
Thực hành các hợp âm B trên đàn guitar.
Trang 16
3. Thực hành và cảm nhận về màu sắc của hợp âm bảy át
Thực hành các hợp âm đệm của trích đoạn bài hát Màu cờ tôi yêu (nhạc: Phạm Tuyên; lời: Diệp Minh Tuyền) và nêu cảm nhận về màu sắc của các hợp âm.
Bản nhạc đệm bằng hợp âm ba, không có hợp âm bảy:
Hồng như màu của bình minh. Đỏ như màu máu của
(Cờ) bay màu của niềm tin. Đỏ như lời hứa của
mình, tim ơi! Búa liềm vàng гựс giữa
mình, em ơi! Suốt đời lòng dặn giữ
trời, là niềm hi vọng chói ngời tim ta.
lời, đường dài muôn dặm chớ rời tay nhau.
Bản nhạc có thêm hợp âm bảy:
Hồng như màu của bình minh. Đỏ như màu máu của
(Cờ) bay màu của niềm tin. Đỏ như lời hứa của
mình, tim ơi! Búa liềm vàng гựс giữa
mình, em ơi! Suốt đời lòng dặn giữ
trời, là niềm hi vọng chói ngời tim ta.
lời, đường dài muôn dặm chớ rời tay nhau.
Trang 17
Luyện tập
1. Hợp âm bảy át được xây dựng trên âm bậc mấy của điệu thức trưởng và thứ hoà thanh?
2. Nêu cấu tạo của hợp âm bảy át.
3. Tính chất của hợp âm bảy át như thế nào? Hợp âm bảy át thưởng được giải quyết về hợp âm gì?
4. Viết hợp âm bảy át của giọng Son trưởng và Mi thứ hoà thanh, thực hành các hợp âm đó trên nhạc cụ.
Vận dụng sáng tạo
Trong giai điệu của trích đoạn dưới đây, âm nào có thể kết hợp với hợp âm bảy át?
Làng tôi
(Trích)
Nhạc và lời: Văn Cao
Vừa phải
Làng tôi xanh bóng tre, từng tiếng chuông ban
chiều tiếng chuông nhà thờ rung. Đời đang vui đồng
quê yêu dấu, bóng cau với con thuyền một dòng sông.
