Lịch sử phát triển của tự nhiên Việt Nam có thể chia làm ba giai đoạn lớn.
1. GIAI ĐOẠN TIỀN CAMBRI
Đây là giai đoạn đầu tiên hình thành lãnh thổ nước ta và kết thúc cách đây khoảng 542 triệu năm. Khi đó trên lãnh thổ Việt Nam đại bộ phận còn là biển. Phần đất liền ban đầu là những mảng nền cổ nằm rải rác trên mặt biển nguyên thuỷ.
Dựa trên hình 25.1, em hãy cho biết vào giai đoạn Tiền Cambri đã có những mảng nền nào?
Vào giai đoạn Tiền Cambri các loài sinh vật còn rất ít và đơn giản. Bầu khí quyển có rất ít ôxi.
2. GIAI ĐOẠN CỔ KIẾN TẠO
Giai đoạn này diễn ra trong hai đại Cổ sinh và Trung sinh, kéo dài 500 triệu năm và cách ngày nay ít nhất là 65 triệu năm.
Tìm trên hình 25.1 các mảng nền hình thành vào giai đoạn Cổ sinh và Trung sinh?
Trong giai đoạn này có rất nhiều cuộc vận động tạo núi lớn (Ca-lê-đô-ni, Hec-xi-ni, In-đô-xi-ni, Ki-mê-ri) làm thay đổi hẳn hình thể nước ta so với trước. Phần lớn lãnh thổ nước ta đã trở thành đất liền, một bộ phận vững chắc của châu Á - Thái Bình Dương.
Giới sinh vật trong giai đoạn này đã phát triển mạnh mẽ. Đây là thời kì cực thịnh của bò sát khủng long và cây hạt trần.
Giai đoạn Cổ kiến tạo đã để lại những khối núi đá vôi hùng vĩ cùng với những bể than đá có trữ lượng hàng tỉ tấn, tập trung ở miền Bắc nước ta và còn rải rác ở một số nơi.
Sự hình thành các bể than cho biết khí hậu và thực vật ở nước ta vào giai đoạn này như thế nào?
Cuối giai đoạn Cổ kiến tạo, địa hình nước ta bị ngoại lực bào mòn, hạ thấp trở thành những bề mặt san bằng.
3. GIAI ĐOẠN TÂN KIẾN TẠO
Đây là giai đoạn tương đối ngắn, diễn ra trong đại Tân sinh và là một giai đoạn rất quan trọng đối với nước ta cũng như thế giới. Tại Việt Nam, vận động Tân kiến tạo (vận động Hi-ma-lay-a) diễn ra cách ngày nay khoảng 25 triệu năm và có cường độ mạnh mẽ nhưng không phá vỡ kiến trúc cổ đã hình thành từ trước. Trong giai đoạn này giới sinh vật phát triển phong phú và hoàn thiện. Cây hạt kín và động vật có vú giữ vai trò thống trị.
Nhiều quá trình tự nhiên xuất hiện trong giai đoạn Tân kiến tạo còn kéo dài cho đến hiện nay. Trong đó nói bật là:
- Quá trình nâng cao địa hình làm cho sông ngòi trẻ lại và hoạt động mạnh mẽ. Đồi núi cổ được nâng cao và mở rộng.
- Quá trình hình thành các cao nguyên badan và các đồng bằng phù sa trẻ.
- Quá trình mở rộng Biển Đông và quá trình thành tạo các bể dầu khí ở thêm lục địa và ở đồng bằng châu thổ.
- Quá trình tiến hoá của giới sinh vật.
Em hãy cho biết một số trận động đất khá mạnh xảy ra những năm gần đây tại khu vực Điện Biên, Lai Châu chứng tỏ điều gì?
Sự kiện nổi bật trong giai đoạn Tân kiến tạo là sự xuất hiện của loài người trên Trái Đất. Đây là đỉnh cao của sự tiến hoá sinh học trong lớp vỏ địa lí Trái Đất.
Ở Việt Nam, con người đã có mặt từ rất sớm, đánh dấu một thời đại mới trong lịch sử tự nhiên nước ta.
Tóm lại, sau hàng trăm triệu năm lãnh thổ nước ta đã được xác lập và phát triển hoàn chỉnh. Lịch sử ấy cũng sản sinh những nguồn khoáng sản phong phú, đa dạng mà chúng ta còn chưa biết hết.
Lãnh thổ Việt Nam đã trải qua hàng trăm triệu năm biến đổi, chia thành ba giai đoạn chính:
- Giai đoạn Tiền Cambri tạo lập nền móng sơ khai của lãnh thổ.
- Giai đoạn Cổ kiến tạo phát triển, mở rộng và ổn định lãnh thổ.
- Giai đoạn Tân kiến tạo nâng cao địa hình, hoàn thiện giới sinh vật và còn đang tiếp diễn.
Lịch sử phát triển tự nhiên lâu dài của nước ta đã sản sinh nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng mà chúng ta còn chưa biết hết.
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Trình bày lịch sử phát triển của tự nhiên nước ta.
2. Nêu ý nghĩa của giai đoạn Tân kiến tạo đối với sự phát triển lãnh thổ nước ta hiện nay.
3. Sưu tầm các mẫu đá và hoá thạch (nếu có) ở địa phương em.
