- Nhận biết được không khi chuyển động gây ra gió và nguyên nhân làm không khí chuyển động (khối không khí nóng bốc lên cao, khối không khí lạnh tới thay thế).
- Nhận xét, so sánh được mức độ mạnh của gió qua quan sát thực tế hoặc tranh ảnh, video clip, nêu và thực hiện được một số việc cần làm để phòng tránh bão.
Quan sát hình 1 và cho biết nhờ đâu diều bay được lên cao?
Hình 1
1. Sự chuyển động của không khí
Chuẩn bị: 1 lọ thuỷ tinh không đáy, 1 cốc nến, 1 đế xốp, 1 đế xốp bị cắt một phần, que cắm, chong chóng, diêm.
Tiến hành:
- Đặt cốc nến lên đế và thắp nến. Úp lọ thuỷ tinh lên đế, vài giây sau nến tắt (Hình 2a).
- Thực hiện như trên nhưng thay bằng để đã bị cắt một phần, vài giây sau nến vẫn cháy (Hình 2b).
- Cắm que vào đế và đặt chong chóng lên đầu que như hình 2c, chong chóng quay.
Hình 2
Quan sát thì nghiệm và trả lời các câu hỏi sau:
- Không khí bên trong và bên ngoài lọ, ở đầu nóng hơn?
- Nến ở hình 2a tắt, trong khi nến ở hình 2b vẫn cháy. Vậy không khí đã vào lọ ở hình 26 theo cách nào để duy trì sự cháy?
- Vì sao chong chóng ở hình 2c quay? Nguyên nhân làm không khi chuyển động và gió được hình thành như thế nào?
Trong tự nhiên, dưới ánh sáng mặt trời, các phần khác nhau của Trái Đất không nóng lên như nhau. Phần đất liền nóng lên nhanh hơn phần nước và cũng nguội đi nhanh hơn.
Quan sát hình 3.
Hình 3
1. Hãy cho biết vào ban ngày, trên đất liền và biển ở đâu nóng hơn.
2. Quan sát hình 3a, cho biết chiều gió thổi giữa biển và đất liền vào ban ngày và giải thích.
3. Hãy cho biết vào ban đêm, trên đất liền và biển ở đâu lạnh hơn.
4. Quan sát hình 3b, cho biết chiều gió thổi giữa biển và đất liền vào ban đêm và giải thích.
2. Mức độ mạnh của gió
Cầm chong chóng trước quạt (Hình 4) và bật quạt với các mức độ khác nhau. Quan sát chong chóng.
- Trường hợp nào chong chóng quay nhanh nhất, trường hợp nào chậm nhất?
- Qua thí nghiệm, hãy kết luận không khí chuyển động mạnh sẽ gây ra gió mạnh hay nhẹ.
Hình 4
Để phân biệt mức độ mạnh của gió, nhiều nước trên thế giới trong đó có nước ta đã chia mức độ mạnh của giá thành 18 cấp từ 0 đến 17. Gió lên đến cấp 6-7 gọi là áp thấp nhiệt đới, gió từ cấp 8 trở lên gọi là bão.
Em có biết?
Bảng mô tả tác động của gió tương ứng với cấp gió:
| Cấp gió | Tác động của gió | Cấp gió | Tác động của gió |
| 0-3 | - Gió nhẹ. - Không gây nguy hại. | 8-9 | - Gió làm gãy cành cây, tốc mái nhà gây thiệt hại về nhà cửa. Không thể đi ngược gió. - Biển động rất mạnh. Rất nguy hiểm đối với tàu, thuyền. |
| 4-5 | - Cây nhỏ có lá bắt đầu lay động, ảnh hưởng đến lùa dạng phơi màu. - Biển hơi động. Thuyền đánh cá bị chao nghiêng, phải cuốn bớt buồm. | 10-11 | - Làm đổ cây cối, nhà cửa, cột điện. Gây thiệt hại rất nặng. - Biển động dữ dội. Làm đắm tàu biển. |
| 6-7 | - Cây cối rung chuyển. Khó đi ngược gió - Biển động. Nguy hiểm đối với tàu, thuyền. | 12-17 | - Sức phá hoại cực kì lớn. - Sóng biển cực kì mạnh. Đánh đắm tàu biển có trọng tải lớn. |
(Nguồn: Quy định về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên lại - Số 103/220/QĐ-TTg)
Quan sát hình 5.
Hình 5
1. So sánh mức độ mạnh của gió trong các hình. Dựa vào đặc điểm nào trong hình để so sánh mức độ đó?
2. Dự đoán cấp gió và nêu tác động của gió trong mỗi hình,
3. Gió đến cấp nào thì cần phải đề phòng những thiệt hại do tác động của nó gây ra?
3. Phòng chống bão
1. Đọc bản tin dự báo thời tiết trong hình 6 và cho biết ở thời điểm nào trong ngày, chúng ta cần để phòng thiệt hại do gió gây ra.
2. Nêu tình hình bão xảy ra ở địa phương em và những thiệt hại do bão gây ra.
Hình 6
3. Quan sát hình 7, hãy chỉ ra cách phòng chống bão trong mỗi hình.
Hình 7
1. Để giảm các thiệt hại do bão gây ra, hãy nêu các cách phòng chống khác mà em biết.
2. Khi có bão, gia đình và địa phương em đã thực hiện các cách nào để giảm thiệt hại?
Em đã học
- Không khí chuyển động từ nơi lạnh đến nơi nóng, sự chuyển động này gây ra gió.
- Không khí chuyển động càng mạnh càng tạo ra gió lớn. Mức độ mạnh của gió được chia thành 18 cấp từ 0 đến 17 theo mức độ mạnh dần. Gió từ cấp 8 trở lên gọi là bão.
- Gió càng mạnh càng gây thiệt hại về người và tài sản. Vì vậy, cần có một số biện pháp phòng chống bão như theo dõi bản tin dự báo thời tiết: gia cố nhà cửa, cưa bớt cành cây to; neo đậu tàu, thuyền; ngắt các thiết bị điện.....
Em có thể
Có cách phòng chống bão phù hợp khi theo dõi bản tin dự báo thời tiết.
