Đến cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng suy yếu. Chính quyền không chăm lo cho đời sống nhân dân ; nội bộ triều đình mâu thuẫn, nhân dân sống cơ cực ; nhiều nơi dân nghèo nổi dậy đấu tranh. Quân xâm lược phương Bắc thường xuyên rình rập. Vua Lý phải dựa vào họ Trần mới giữ được ngai vàng. Từ đó, mọi việc trong triều đình đều do Trần Thủ Độ quyết định.
Lý Huệ Tông không có con trai, truyền ngôi cho con gái là Lý Chiêu Hoàng, mới 7 tuổi. Trần Thủ Độ tìm cách để để Chiêu Hoàng lấy Trần Cảnh, rồi nhường ngôi cho chồng (đầu năm 1226). Nhà Trần được thành lập.
Đền thờ các vị vua thời Trần (Đông Triều, Quảng Ninh)
Dưới thời Trần, cả nước được chia thành 12 lộ, dưới lộ là phủ, châu, huyện, sau cùng là xã. Mỗi cấp đều có quan cai quản.
Các vua Trần đặt lệ nhường ngôi sớm cho con và tự xưng là Thái thượng hoàng, cùng trông nom việc nước.
Vua Trần cho đặt chuông lớn ở thềm cung điện để dân đến đánh khi có điều gì cầu xin hoặc oan ức. Trong các buổi yến tiệc, có lúc vua và các quan cùng nắm tay nhau, hát ca vui vẻ.
- Em có nhận xét gì về quan hệ giữa vua với quan, vua với dân dưới thời nhà Trần ?
Nhà Trần chú ý xây dựng lực lượng quân đội. Trai tráng khỏe mạnh được tuyển vào quân đội, thời bình thì ở làng sản xuất, lúc có chiến tranh thì tham gia chiến đấu.
Ngoài các chức quan tương tự như ở thời Lý, nhà Trần lập thêm Hà đê sứ để trông coi việc đắp đê và bảo vệ đê điều ; Khuyến nông sứ chăm lo, khuyến khích nông dân sản xuất ; Đồn điền sứ tuyển mộ người đi khẩn hoang.
- Những việc làm trên của các vua nhà Trần nhằm để làm gì ?
Đầu năm 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng cho Trần Cảnh, nhà Trần được thành lập.
Nhà Trần rất quan tâm đến việc phát triển nông nghiệp và phòng thủ đất nước.
