1. Hãy kẻ bảng vào vỡ theo mẫu sau và điền nội dung phù hợp:
| STT | Văn bản | Để tài | Ấn tượng chung về văn bản |
| 1 | Bầy chim chìa või | ||
| 2 | Đi lấy mật | ||
| 3 | 3 Ngàn sao làm việc |
2. Chủ đề chung của ba văn bản đọc là Bầu trời tuổi thơ. Em thích chi tiết hoặc nhân vật nào trong ba văn bản đó? Hãy cho biết trải nghiệm nào của bản thân giúp em hiểu thêm về chi tiết hoặc nhân vật.
3. Hãy chọn một tác phẩm truyện mà em yêu thích và thực hiện các yêu cầu sau:
a. Xác định đề tài của truyện.
b. Kể tên các nhân vật và nêu đặc điểm tính cách của nhân vật chính.
c. Liệt kê các sự việc tiêu biểu của cốt truyện. Dựa vào các sự việc đó để tóm tắt nội dung cốt truyện.
Thực hành đọc
Khi đọc văn bản dưới đây, em cần chú ý những vấn đề sau:
- Đề tài của văn bản.
- Những chi tiết miêu tả suy nghĩ của nhân vật Tốt-tô-chan (Tottochan) về Ya-ma-mô-tô Ya-su-a-ki (Yamamoto Yasuaki).
- Đặc điểm tính cách của hai nhân vật Tốt-tô-chan và Ya-ma-mô-tô Ya-sư-a-ki.
- Bài học cuộc sống được gợi ra từ câu chuyện.
Ngôi nhà trên cây
[...] Khi ấy, một bạn nam ngồi phía sau Tốt-tô-chan đứng dậy đi lên bảng. Trên tay bạn cầm quyển vở. Có vẻ như bạn định đến chỗ cô giáo, cô đang giảng bài cho một bạn khác ở bản bên cạnh bảng đen. Khi thấy bạn đi qua trước mặt, Tốt-tô-chan bên thôi không nhin ngang nhìn ngửa nữa, mà ngồi chống cằm, dán mắt vào nhìn bạn đi. Mỗi lần bạn bước đi, cái chân lại bị kéo lê theo. Người bạn lắc lư rất mạnh. Ban đầu Tốt-tô-chan còn tưởng bạn cố tình làm thế. Nhưng khi nhìn được một lúc, Tốt-tô-chan hiểu ra không phải bạn cố tỉnh mà nó là như thế.
(1) Nhan đề do người biên soạn đặt.
(2) Tốt tô chan bên của số là tự truyện của Cư-rô-ya-na-gi Tê sư cô. Tác phẩm kể về cuộc sống của cô bỏ Tốt-tô-chan-chan (chan là hậu tố trong tiếng Nhật dùng để cấu tạo tên gọi theo cách thân mật) với những trải nghiệm phong phú, thú vị ở trường Tô-mô-e (Tomoe). Thầy hiệu trưởng trường Tô-mô-e đã có ảnh hưởng đặc biệt quan trọng đối với cuộc đời của Tốt-tô-chan và nhiều học trò khác.
(3) Cu-rô-ya-na-gi Tê sư có sinh năm 1933 8 Tô-ki-6 (Tokyo), là diễn viên, nhà hoạt động xã hội nổi tiếng của Nhật Bản. Bà từng được bổ nhiệm làm sứ giả thiện chí của UNICEF (Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc).
Khi bạn nam đó quay về chỗ ngồi, ánh mắt bạn bắt gặp ánh mắt Tốt-tô-chan, cô bé vẫn còn đang chống cầm nhìn. Bạn nhân Tốt-tô-chan và mâm cười. Tốt-tô-chan cũng vội mìm cười đáp lại. Khi bạn ngồi vào ghế, bạn ngồi được vào ghế cũng lâu hơn các bạn khác, Tốt-tô-chan quay hắn người xuống, hỏi:
- Sao câu lại đi như thế?
Bạn nam nhẹ nhàng trả lời Tốt-tô-chan bằng giơng hiền lành. Tuy vậy giong bạn nghe rất lanh lợi.
- Mình bị bại liệt.
- Bại liệt?
Tốt-tô-chan hói lại vì chưa nghe thấy từ đó bao giờ. Bạn nam lại hạ thấp giọng hơn:
– Dùng rồi, bại liệt. Không chỉ có chân đâu. Cả tay nữa...
Nói xong, bạn ấy chia tay ra, bàn tay với những ngón dài co quắp như dính cả vào nhau. Tốt-tô-chan nhìn bàn tay trái đó của bạn, lo lắng hỏi:
- Không chữa được à?
Bạn nam không nói gì. Tốt-tô-chan thấy buồn vì nghĩ mình đã hỏi điều không phải. Nhưng ngay lập tức, bạn ấy đã cất giọng hồ hởi,
- Mình tên là Ya-ma-mô-tô Ya-su-a-ki. Còn câu?
Tốt-tô-chan rất vui khi nghe thấy giọng nói khoẻ khoẩn đó, liền nói thật to:
- Tốt-tô-chan!
Tình bạn của Ya-ma-mô-tô Ya-su-a-ki và Tổt-tô-chan đã bắt đầu như thế đó.
[...] Ngày tiếp theo của ngày tiếp theo của buổi “dã ngoại” ở hội trường là ngày Tốt-tô-chan có một cuộc phiêu lưu mạo hiểm. Đó là cuộc hẹn với Ya-su-a-ki-chan. Một cuộc hẹn hoàn toàn bí mật với bố, mẹ và cả người nhà Ya-su-a-ki-chan nữa. Hẹn gì mà ghê vậy? À, chả là Tốt-tô-chan hẹn Ya-su-a-ki-chan đến thăm cây của mình ấy mà. Gọi là cây của Tốt-tô-chan nhưng thật ra đó là một cái cây ở trường Tô-mô-e, mỗi học sinh trường Tô-mô-e được chọn riêng cho mình một cái cây để leo trèo. Cây của Tốt-tô-chan mọc ở góc sân trường, cạnh hàng rào, quay ra con đường nhỏ dẫn đến Cu-hôn-but-su (Kuhonbutsu). Cây đó khá to, lúc trèo tuy hơi trơn nhưng nếu trèo được lên rồi thì chỗ cách mặt đất khoảng hai mét sẽ có một cái chạc đôi, cái chạc này lại hơi trũng xuống trông giống như cái võng. Vào giờ ra chơi hoặc sau khi tan học, Tốt-tô-chan thường leo lên đó, ngồi ngắm nhìn cảnh vật ở xa, ngắm bầu trời hoặc mọi người qua lại. [...]
Tuy nhiên, Ya-su-a-ki-chan bị liệt nên chưa bao giờ trèo cây cũng như không có cây riêng. Tốt-tô-chan quyết định sẽ mới Ya-su-a-ki-chan lên cây của mình nên đã hẹn với Ya-su-a-ki-chan hôm nay. Tốt-tô-chan phải giữ bí mật vì sợ thế nào mọi người cũng phản đối.
Tuy nhiên, Ya-su-a-ki-chan bị liệt nên chưa bao giờ trèo cây cũng như không có cây riêng. Tốt-tô-chan quyết định sẽ mời Ya-su-a-ki-chan lên cây của mình nên đã hẹn với Ya-su-a-ki-chan hôm nay. Tốt-tô-chan phải giữ bí mật vì sợ thế nào mọi người cũng phản đối.
[...] Khi Tốt-tô-chan đến trường với tấm vé tháng xe điện vẫn còn lúc lắc trên cổ thì đã thấy Ya-su-a-ki-chan đứng cạnh luống hoa trong sân trường không có bóng người. Ya-sư-a-ki-chan chỉ hơn Tốt-tô-chan có một tuổi thôi nhưng lúc nào cũng nói năng như thể lớn hơn nhiều lắm.
Trông thấy Tốt-tô-chan, Ya-su-a-ki-chan kéo lê đôi chân, tay vươn ra đằng trước, chạy lại phía Tốt-tô-chan. Nghĩ đây là một cuộc phiêu lưu hoàn toàn bí mật, Tốt-tô-chan càng thấy phẩn chẩn hơn, cứ nhìn mặt Ya-su-a-ki-chan rồi cười “hi hỉ”. Ya-su-a-ki-chan cũng cười theo. Sau đó, Tốt-tô-chan dẫn Ya-su-a-ki-chan lại cái cây của mình. Như đã tính toán tử tối hôm trước, Tốt-tô-chan chạy đến kho đồ của bác quản trường, khệ nệ kéo ra một cái thang, dựng vào chỗ chạc đôi, nhanh chóng leo lên, giữ chặt đầu thang ở bên trên và nói vọng xuống:
- Được rồi đấy, cậu leo lên đi!
Nhưng cả chân và tay Ya-su-a-ki-chan đều rất yếu, không tài nào trèo lên được, dù chỉ là bậc đầu tiên. Thấy thể, Tốt-tô-chan lại thoăn thoắt leo xuống, lần này, Tốt-tô-chan đứng bên dưới, đỡ mông của Ya-sư-a-ki-chan và đẩy lên. Nhưng Tốt-tô-chan vừa nhỏ vừa gầy nên chỉ đỡ mông của Ya-sur-a-ki-chan thôi cũng hết sức rồi, chẳng còn sức đâu mà giữ cái thang đang đung đưa đung đưa nữa. Ya-su-a-ki-chan bỏ chân ra khỏi bậc thang, im lặng, đứng cạnh cái thang, mắt nhìn xuống dưới. Lần đầu tiên Tốt-tô-chan cảm thấy việc này khó hơn mình tưởng. Làm thế nào bây giờ...
Nhưng dù thế nào thì Tốt-tô-chan cũng muốn Ya-su-a-ki-chan trèo lên cây của minh vi Ya-su-a-ki-chan đang rất háo hức. Tốt-tô-chan đi một vòng rồi dùng lại trước mặt Ya-su-a-ki-chan, lúc này đang trông có vẻ buồn buồn. Tốt-tô-chan phồng má ra làm trò và dõng dạc tuyên bố:
– Cậu đợi nhé! Tớ vừa nghĩ ra cái này hay cực!
Sau đó, Tốt-tô-chan lại chạy đến kho đồ, lôi hết cái này tới cái khác ra để xem đây có phải là cái hay cực không. Cuối cùng, Tốt-tô-chan phát hiện ra một cái thang gấp.
– Cái này thì không sợ rung nên chẳng cần phải giữ.
Tốt-tô-chan kéo cái thang ra chỗ cái cây. Tốt-tô-chan không ngờ là mình lại khoẻ đến thế. Lúc dụng cái thang lên thì nó cũng vừa gần đến chỗ chạc đôi. Tốt-tô-chan bảo Ya-su-a-ki-chan, giọng như chị nói với em trai:
Được chưa? Đừng sợ! Nó không rung nữa đâu.
Ya-su-a-ki-chan nhìn cái thang với ảnh mắt e dè rồi quay sang nhìn Tốt-tô-chan đang đầm đìa mồ hôi. Ya-su-a-ki-chan cũng đầm đìa mồ hôi. Ya-su-a-ki-chan ngước nhìn lên cái cây, sau đó, đặt bàn chân lên bậc thang đầu tiên với vẻ rất quyết tâm.
Cả Tốt-tô-chan và Ya-su-a-ki-chan đều không rõ phải mất bao lâu để Ya-sư-a-ki-chan leo lên được bậc trên cùng. Dưới cái nắng hè gay gắt, cả hai chẳng nghĩ ngợi gì hết. Giờ chỉ cần Ya-su-a-ki-chan leo được lên trên thôi. Tốt-tô-chan đứng bên dưới, tay nâng chân Ya-sư-a-ki-chan, còn đầu thì đỡ mông của Ya-sur-a-ki-chan. Ya-su-a-ki-chan cũng hết sức cố gắng, cuối cùng cũng đã leo được lên bậc trên cùng.
- Hoan hô!
Nhưng giờ mới gọi là giây phút tuyệt vọng. Lúc này, Tốt-tô-chan đã leo lên chỗ chạc đôi. Ya-su-a-ki-chan ở bậc trên cùng của cải thang, nhưng Tốt-tô-chan có kéo thế nào cũng không thể đưa Ya-su-a-ki-chan từ trên cái thang sang bên cái cây được. Ya-su-a-ki-chan vẫn bám vào cái thang, đưa mắt nhìn Tốt-tô-chan. Đột nhiên, Tốt-tô-chan muốn và lên khóc.
Không thể thế này được. Mình mời Ya-su-a-ki-chan lên cây của mình để chỉ cho Ya-su-a-ki-chan xem rất nhiều thứ cơ mà...
Nhưng Tốt-tô-chan không khóc. Tốt-tô-chan mà khóc thì thế nào Ya-sư-a-ki-chan cũng sẽ khóc theo.
Tốt-tô-chan cầm bàn tay có các ngón đang dính chặt vào nhau vì bại liệt của Ya-su-a-ki-chan. Bàn tay có các ngón tay to và dài hơn nhiều ngón tay của Tốt-tô-chan. Tốt-tô-chan cứ nắm bàn tay đó một lúc lâu, rồi nói:
- Cậu hãy nằm xuống đi, giống như lúc ngủ ấy. Mình sẽ thử kéo sang.
Chắc chắn người lớn sẽ hét toáng lên khi trông thấy cảnh tượng lúc này Ya-su-a-ki-chan nằm sấp trên cái thang còn Tốt-tô-chan đứng trên chạc đôi, với tay sang. Hai bạn đã ở trong một tư thế nguy hiểm như thế đó.
[...] Bàn tay nhỏ bé của Tốt-tô-chan nắm chặt bàn tay của Ya-su-a-ki-chan, cổ gắng kéo bạn sang bên cái cây với tất cả sức lực của mình.
Thi thoảng, những đám mây lớn kéo tới che cho hai bạn khỏi cái nắng đang thiêu đốt.
Cuối cùng, hai bạn cũng có thể ngồi đối diện nhau trên cùng một cái cây. Tốt-tô-chan đưa tay vuốt mái tóc rẽ ngôi, cúi chào Ya-su-a-ki-chan:
- Chào mừng cậu đến nhà tới
Ya-su-a-ki-chan dựa vào thân cây, cười e thẹn:
- Xin phép cậu.
Đây là lần đầu tiên Ya-su-a-ki-chan được nhìn thấy những cảnh vật như thế trong đời. Ya-su-a-ki-chan sung sướng nói:
– Trèo lên cây là thế này hả, giờ tớ mới biết.
Sau đó hai bạn ngồi trên cây và nói rất nhiều chuyện.
(Cu-ro-ya-na-gi Tê-sau-cô, Tốt-tô-chan bên cửa sổ, Trương Thuỳ Lạn dịch NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2017, tr. 45-47,96-102)
