Câu hỏi thảo luận trang 250
Từ hình 61.2, hãy mô tả chu trình nước trong thiên nhiên.
Lời giải chi tiết
- Sinh vật rất cần nước để sống và phát triển thông qua quá trình trao đổi nước không ngừng giữa cơ thể và môi trường. Trong tự nhiên, nước luôn vận động, tạo nên chu trình nước toàn cầu, không chỉ điều hóa khí hậu cho toàn hành tinh mà còn cung cấp nước cho sự phát triển của sinh giới.
- Sinh vật lấy nước bằng các hình thức khác nhau: thực vật hút qua rễ, qua lá, thấm qua bề mặt cơ thể; động vật uống nước hoặc thấm qua lớp ẩm… Thực vật có khả năng giữ được 25% lượng nước mưa, còn lại thấm vào đất hoặc chảy tràn trên mặt đất rồi vào các con sông, đổ ra biển hoặc tích tụ lại trong ao hồ.
- Số nước ngấm vào đất được thực vật hấp thu qua rễ, một phần tích tụ lại trong đất tạo nước ngầm. Chúng được con người và động vật khai thác sử dụng.
- Trên lục địa nước phân bố không đều, nhiều vùng rộng lớn, nhiều tháng trong năm không đủ nước, nhiều nơi, nhiều tháng lại dư thừa, nước ô nhiễm, không sử dụng được.
- Nhiệt - ẩm và chu trình nước tham gia duy trì cân bằng khí hậu – thời tiết toàn hành tinh. Trong chu trình này, biển và đại dương là cỗ máy điều hòa khí hậu khổng lồ và là nguồn dự trữ nước lớn nhất.
Câu hỏi thảo luận trang 252
Để cải tạo đất nghèo đạm, người ta thường trồng những cây nào đầu tiên hoặc trồng xen canh với các cây đang canh tác?
Lời giải chi tiết
Để cải tạo đất nghèo đạm người ta thường trồng các cây họ đậu do:
- Rễ của chúng có nốt sần, nơi cộng sinh của vi khuẩn nốt sần (Rhizobium) có khả năng cố định nitơ từ khí quyển, cung cấp muối nitrat cho đất.
- Cây đậu khi chết đi là nguồn phân xanh bón cho đất (do con người thu hoạch phần quả, hạt, rễ còn lại trong đất).
Bài 1 trang 254 SGK
Hãy cho biết khái niệm về chu trình vật chất trong hệ sinh thái.
Phương pháp giải
Xem lại Khái niệm về chu trình sinh địa hóa
Lời giải chi tiết
Chu trình sinh địa hoá (hay gọi đơn giản là chu trình vật chất) trong hệ sinh thái là sự trao đổi không ngừng của các nguyên tố hoá học giữa môi trường và quần xã sinh vật. Nhờ hoạt động quang hợp, cây xanh hấp thụ CO2, muối khoáng và nước để tổng hợp cacbonhiđrat và các chất dinh dưỡng khác. Những hợp chất này được sinh vật dị dưỡng sử dụng làm thức ăn, cuối cùng lại được sinh vật phân giải, trả lại cho môi trường những chất đơn giản ban đầu.
→ Sự trao đổi liên tục của các nguyên tố hóa học giữa môi trường và quần xã sinh vật đã tạo nên sự vận động của vật chất theo những vòng tròn hầu như khép kín gọi là chu trình sinh địa hóa hay chu trình vật chất.
Bài 2 trang 254 SGK
Hãy vẽ và mô tả chu trình cacbonđiôxit.
Phương pháp giải
Xem lại Chu trình cacbon
Lời giải chi tiết
- Chu trình cacbonđiôxit:
- Mô tả chu trình cacbonđiôxit:
Nguồn cung cấp cacbon duy nhất cho quần xã mà thực vật trực tiếp sử dụng là khí CO2. CO2 tồn tại trong khí quyển dưới dạng khí và hòa tan trong nước.
Cacbon là một trong những nguyên tố cấu tạo nên cacbohiđat – chất tiền thân để hình thành nên các hợp chất hữu cơ khác như prôtêin, lipit, vitamin…
Thực vật lấy CO2 từ khí quyển, nước, muối khoáng… để tạo ra chất hữu cơ đầu tiên thông qua hoạt động quang hợp. Động vật ăn cỏ sử dụng thực vật làm thức ăn rồi lại chuyển các hợp chất chứa cacbon cho động vật ăn thịt. Trong quá trình hô hấp của động, thực vật và sự phân giải của vi sinh vật, CO2 và nước được trả lại môi trường.
Hơn 200 năm lại đây, do đốt quá nhiều nhiên liệu hóa thạch và thu hẹp diện tích rừng, con người đã làm cho hàm lượng CO2 tăng lên. Sự gia tăng hàm lượng CO2 làm cho bức xạ nhiệt trên hành tinh không thoát được vào vũ trụ, nhiệt độ bề mặt trái đất tăng lên, gây hiệu ứng nhà kính, làm mực nước biển dâng cao, nhiều vùng đất thấp và các thành phố ven biển có nguy cơ bị chìm trong nước biển.
Bài 3 trang 254 SGK
Giải thích câu “ Lúa chiêm lấp ló đầu bờ. Nghe ba tiếng sấm phất cờ mà lên”.
Phương pháp giải
Dựa vào sự hình thành nitơ hữu cơ từ nitơ vô cơ trong không khí dưới điều kiện sấm sét.
Lời giải chi tiết
Thời kì tháng 3 lúa làm đòng đòi hỏi lượng đạm cao. Vào lúc này mùa mưa giông bắt đầu. Sấm sét đã tạo nên trong khí quyển một lượng NO3 khá giàu. Theo nước mưa lượng muối này rơi xuống và bón cho lúa. Nhờ thêm “phân” lúc cần và nước mưa mát đầu mùa, đòng lúa nhanh chóng phát triển và vươn cao như phất cờ hội vậy.
Bài 4 trang 254 SGK
Chu trình phôtpho khác với các chu trình H2O, CO2 và N2 ở những điểm cơ bản nào?
Phương pháp giải
Xem lại Chu trình phôtpho
Lời giải chi tiết
Chu trình phôtpho khác với các chu H2O, CO2 và N2 ở chỗ:
- Có nguồn gốc từ vỏ phong hoá của Trái Đất.
- Sau khi tham gia vào chu trình, phần lớn phôtpho bị thất thoát.
→ Chu trình photpho là chu trình không hoàn toàn.
Bài 5 trang 254 SGK
Hãy chọn phương án trả lời đúng. Nhóm vi sinh vật nào dưới đây không tham gia vào việc cố định nitơ?
A. Rhizobium
B. Nostoc
C. Anabaena
D. Pseudomonas
Phương pháp giải
Rhizobium là nhóm vi khuẩn nốt sần cây họ đậu
Nostoc là nhóm khuẩn lam cộng sinh với bèo hoa dâu
Anabaena là nhóm khuẩn lam cộng sinh trong địa y...
Pseudomonas là nhóm vi khuẩn hình que, di động nhờ roi ở đầu.
Lời giải chi tiết
Đáp án D.
