Câu hỏi thảo luận trang 241
Quan sát hình 58.2, hãy chỉ ra quá trình biến đổi của nền đáy, mực nước và sự thay thế của các quần xã sinh vật.
Lời giải chi tiết
- Đầu tiên, mực nước trong hồ sâu, có cá, các loài động thực vật nổi trong tầng nước, rêu.
- Khi đáy hồ nông dần, mức nước cạn, cây thân thảo xâm lấn lòng hồ, nhiều loài động vật lớn mất dần chỉ còn ít loài có kích thước nhỏ chịu được hàm lượng oxi thấp và dao động.
- Khi hồ cạn, những loài trên cạn mọc lên thay thế cho các cây thủy sinh, động vật trên cạn đến sinh sống.
Bài 1 trang 243 SGK
Hãy cho biết khái niệm về diễn thế sinh thái.
Phương pháp giải
Xem lại Khái niệm diễn thế sinh thái
Lời giải chi tiết
Diễn thế là quá trình phát triển thay thế của các quần xã sinh vật, từ dạng khởi đầu qua các giai đoạn trung gian để đạt đến quần xã cuối cùng tương đối ổn định. Quần xã này được gọi là quần xã đỉnh cực. Diễn thế thường là một quá trình định hướng, có thể dự báo được.
Bài 2 trang 243 SGK
Những nguyên nhân nào dẫn đến diễn thế của quần xã sinh vật?
Phương pháp giải
Xem lại Nguyên nhân của diễn thế.
Lời giải chi tiết
Có 2 loại nguyên nhân chính gây ra diễn thế của quần xã:
- Nguyên nhân từ bên ngoài liên quan đến các hiện tượng bất thường: bão, lụt, cháy, ô nhiễm hoặc các hoạt động vô ý thức của con người. Những nguyên nhân từ bên ngoài làm cho quần xã trẻ lại hoặc bị huỷ hoại hoàn toàn, buộc quần xã phải khôi phục lại từ đầu.
- Nguyên nhân bên trong là sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã. Trong điều kiện môi trường tương đối ổn định, nhóm loài ưu thế thường làm cho điều kiện môi trường biến đổi mạnh đến nỗi bất lợi cho chính cuộc sống của mình, nhưng lại thuận lợi cho nhóm loài ưu thế khác có sức cạnh tranh cao hơn thay thế.
Như vậy, những biến đổi của môi trường chỉ là nhân tố khởi động, còn quần xã sinh vật là động lực chính cho quá trình diễn thế.
Bài 3 trang 243 SGK
Có mấy dạng diễn thế của quần xã? Hãy cho biết đặc trưng của mỗi dạng.
Phương pháp giải
Xem lại Các dạng diễn thế sinh thái
Lời giải chi tiết
Có hai dạng diễn thế chủ yếu là diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh.
- Diễn thế nguyên sinh: Diễn thế nguyên sinh (hay sơ cấp) xảy ra ở môi trường mà trước đó chưa hề có một quần xã nào.
- Diễn thế thứ sinh: Diễn thế thứ sinh (hay thứ cấp) xảy ra trên môi trường mà trước đây từng tồn tại một quần xã, nhưng nay đã bị huỷ diệt hoàn toàn.
Bài 4 trang 243 SGK
Câu nào sau đây là sai khi nói về sự biến đổi của các chỉ số sinh thái trong quá trình diễn thế?
A. Sinh khối và tổng sản lượng tăng lên, sản lượng sơ cấp tinh giảm.
B. Số lượng loài giảm, nhưng số lượng cá thể của mỗi loài tăng.
C. Lưới thức ăn trở nên phức tạp, thức ăn mùn bã sinh vật ngày càng quan trọng và quan hệ giữa các loài càng trở nên căng thẳng.
D. Kích thước và tuổi thọ của các loài đều tăng lên.
Phương pháp giải
Xem lại Sự biến đổi của các chỉ số sinh thái trong diễn thế
Lời giải chi tiết
Đáp án sai là B.
Trong quá trình diễn thế, số lượng loài sẽ tăng và số lượng của cá thể của mỗi loài giảm.
