Câu hỏi thảo luận trang 133
Vì sao vùng Cổ bắc và Tân bắc có hệ động vật về cơ bản là giống nhau? Sự tồn tại một số loài đặc trưng ở mỗi vùng được giải thích như thế nào?
Lời giải chi tiết
- Vùng Cổ bắc và Tân bắc có hệ động vật về cơ bản là giống nhau vì cho đến kỉ Thứ ba, 2 vùng Cổ bắc và Tân bắc còn nối liền với nhau, do đó sự phân bố động, thực vật của 2 vùng đồng nhất.
- Sự tồn tại một số loài đặc trưng ở mỗi vùng là do đến kỉ thứ tư đại lục châu Mĩ mới tách khỏi đại lục Âu, Á tại eo biển Bêrinh, vì vậy sự hình thành các loài đặc hữu giữa hai vùng là độc lập với nhau và bị cách li địa lí.
Câu hỏi thảo luận trang 134
Giải thích vì sao ngày nay thú có túi chỉ có ở lục địa Úc mà không tồn tại ở các lục địa khác?
Phương pháp giải
Dựa vào thuyết Trôi dạt lục địa
Lời giải chi tiết
- Ngày nay thú có túi chỉ có ở lục địa Úc vì lục địa này đã bị tách rời lục địa châu Á vào cuối đại Trung sinh và đến kỉ Thứ ba thì tách khỏi lục địa Nam Mĩ. Vào thời điểm đó chưa xuất hiện thú có nhau cho nên lục địa úc còn giữ được thú có túi cho đến nay.
- Trên các lục địa khác thú có túi đã bị thú bậc cao xuất hiện sau tiêu diệt dần.
Câu hỏi thảo luận trang 135
Giải thích vì sao hệ động vật ở đảo đại dương nghèo nàn hơn ở đảo lục địa?
Phương pháp giải
Dựa vào nguồn gốc và sự hình thành 2 loại đảo này.
Lời giải chi tiết
- Đảo đại dương hình thành do một vùng đáy biển bị nâng cao và chưa bao giờ có liên hệ trực tiếp với lục địa.
- Khi đảo đại dương mới hình thành thì ở đây chưa có sinh vật, về sau mới có một số loài di cư từ các vùng lân cận đến. Vì vậy, hệ động thực vật ở đây thường nghèo nàn và gồm những loài có khả năng vượt biển.
- Do cách li địa lí, dần dần tại đây mới hình thành những dạng địa phương, có khi dạng địa phương còn chiếm ưu thế.
→ Hệ động vật ở đảo đại dương nghèo nàn hơn lục địa. Đặc điểm hệ động vật trên đảo là bằng chứng về quá trình hình thành loài mới dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên và cách li địa lí.
Bài 1 trang 136 SGK
Giải thích vì sao hệ động, thực vật ở đại lục Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự giống và khác nhau.
Phương pháp giải
Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
Lời giải chi tiết
- Hệ động, thực vật ở lục địa Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự giống nhau vì cho đến kỉ thứ ba châu Á, Âu, Bắc Mĩ còn nối liền với nhau, do đó sự phân bố động, thực vật của cả hai vùng đồng nhất.
- Hệ động, thực vật ở lục địa Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự khác nhau vì đến kỉ thứ tư đại lục châu Mĩ mới tách khỏi đại lục Âu, Á tại eo biển Bêrinh, vì vậy sự hình thành các loài đặc hữu giữa hai vùng là độc lập với nhau do bị cách li địa lí.
Bài 2 trang 136 SGK
Giải thích nguyên nhân hình thành đặc điểm hệ động, thực vật lục địa Úc. Từ đó rút ra được kết luận gì?
Phương pháp giải
Do lịch sử vận động địa chất.
Lời giải chi tiết
Hệ động vật ở đây khác biệt rõ rệt so với các vùng lận cận: có những loài thú bậc thấp như thú mỏ vịt, nhím mỏ vịt; thú có túi gồm hơn 200 loài phân bố rộng rãi (chuột túi, sóc túi, kanguru sống trên mặt đất và trên cây).
Hệ thực vật lục địa úc cũng có đặc trưng là tính địa phương cao, chiếm 75% tổng số, như các giống đặc hữu: bạch đàn (Eucaliptus), keo (Acacia)…
Đại lục úc đã bị tách rời lục địa châu á vào cuối đại Trung sinh. Vào thời điểm đó chưa có thú có túi nên lục địa úc vẫn có thú có túi đến hiện nay. Đến kỉ Thứ ba lục địa úc tách khỏi lục địa Nam Mĩ và Nam Cực.
Những dẫn liệu trên đây chứng tỏ đặc điểm hệ động, thực vật của từng vùng không những phụ thuộc vào điều kiện địa lí sinh thái của vùng đó mà còn phụ thuộc vùng đó đã tách khỏi các vùng địa lí khác vào thời kì nào trong quá trình tiến hoá của sinh giới.
Bài 3 trang 136 SGK
Nêu điểm khác nhau của hệ động vật ở đảo lục địa và đảo đại dương. Từ đó rút ra được nhận xét gì?
Phương pháp giải
Dựa vào nguồn gốc hình thành và sự biến đổi hệ sinh vật của 2 loại đảo này.
Lời giải chi tiết
| Đảo lục địa | Đảo đại dương | |
| Nguồn gốc của đảo | Là một phần của đại lục bị tách ra do một nguyên nhân nào đó cách li với đất liền bởi một eo biển. | Hình thành do một vùng đáy biển bị nâng cao và chưa bao giờ có liên hệ trực tiếp với lục địa. |
| Đặc điểm sinh vật khi mới hình thành | Có sẵn hệ động thực vật như các vùng lân cận của đại lục mà đảo vừa tách ra. | Chưa có sinh vật. |
| Đặc điểm sinh vật hiện nay | - Đa dạng hơn, giống với hệ động vật ở đại lục mà đảo tách ra. - Do sự cách li địa lí nên hệ động vật trên đảo phát triển theo một hướng khác, tạo nên các phân loài đặc hữu. | - Hệ động vật ở đây thường nghèo nàn và gồm những loài có khả năng vượt biển. - Do cách li địa lí, dần dần tại đây mới hình thành những dạng địa phương, có khi dạng địa phương còn chiếm ưu thế. |
→ Hệ động vật ở đảo đại dương nghèo nàn hơn lục địa. Hệ động vật trên đảo là bằng chứng về quá trình hình thành loài mới dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên và cách li địa lí.
Bài 4 trang 136 SGK
Những tài liệu địa lí sinh vật học có giá trị gì với lí thuyết tiến hóa?
Phương pháp giải
Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
Lời giải chi tiết
Những tài liệu địa lí sinh vật học có giá trị với lí thuyết tiến hóa vì đã chứng minh:
+ Mỗi loài sinh vật đã phát sinh trong một thời kỳ lịch sử nhất định, tại một vùng nhất định. Từ vùng trung tâm đó, loài đã mở rộng phạm vi phân bố và tiến hóa theo con đường phân li, thích nghi với những điều kiện địa lí, sinh thái khác nhau.
+ Cách li địa lí là nhân tố thúc đẩy sự phân li của các loài. Những vùng tách riêng càng sớm thì càng có nhiều dạng đặc hữu và dạng địa phương càng sai khác nhiều hơn với các dạng tương ứng ở vùng lân cận.
Bài 5 trang 136 SGK
Sưu tầm những tư liệu về bằng chứng địa lí sinh học.
Phương pháp giải
Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
Lời giải chi tiết
- Việt Nam có hơn 3200 km bờ biển, hơn 2500 đảo lớn nhỏ nằm trong lãnh hải. Đến nay, trên các đảo này đã xác định được 1764 loài thực vật, 370 loài động vật. Trên các đảo có các loài đặc hữu như vooc đầu trắng ở đảo Cát Bà, sóc đen Côn Đảo, yến sào ở các đảo Trung bộ.
- Ở châu Úc, các loài thuộc lớp phụ đơn huyệt và lớp phụ có túi phân bố rộng rãi ở đây có thể xem là hóa thạch sống, không có ở vùng khác.
- Hệ động vật của vùng Nam Mỹ có nhiều tính chất cổ sơ: có thú có túi và thiếu răng.
Bài 6 trang 136 SGK
Hãy chọn phương án trả lời đúng. Đặc điểm nổi bật của động, thực vật ở đảo đại dương là gì?
A. Có toàn các loài du nhập từ các nơi khác đến.
B. Giống với hệ động, thực vật ở vùng lục địa gần nhất.
C. Có toàn những loài đặc hữu.
D. Có hệ động vật nghèo nàn hơn ở đảo lục địa.
Lời giải chi tiết
Đáp án D.
