| Kiến thức, kĩ năng |
| Thực hiện các phép tính cộng, trừ, nhân, chia trong Q. Vận dụng các tính chất của các phép toán và quy tắc đầu ngoặc để tình viết, tính thẩm, tỉnh nhanh một cách hợp lí Giải quyết một số bài toán thực tế dùng số hữu tỉ |
Giả sử một khinh khí cầu bay lên từ mặt đất theo chiều thẳng đứng với vận tốc 0,8 m/s trong 50 giây. Sau đó nó giảm dần độ cao với vận tốc 
m/s. Hỏi sau 27 giây kể từ 9 khi hạ độ cao, khinh khí cầu cách mặt đất bao nhiêu mét?
1. CỘNG VÀ TRỪ HAI SỐ HỮU TỈ
Cách cộng và trừ hai số hữu tỉ
HĐ1 Nhắc lại quy tắc cộng và trừ hai phân số rồi thực hiện phép tính:
a)
b) 
| Mỗi số hữu tỉ đều viết được đưới dạng phân số với mẫu dương. |
HĐ2. Viết các hỗn số và số thập phân trong phép tính sau dưới dạng phân số rồi thực hiện phép tính:
Ta có thể cộng, trừ hai số hữu tỉ bằng cách viết chúng dưới dạng phân số rồi áp dụng quy tắc cộng, trừ phân số.
Ví dụ
a) 0,25 + 
:
b) 
Tính:
Giải:
| Phép cộng số hữu tỉ cũng có tính chất giao hoàn, kết hợp giống phép cộng phân số. |
c) (-9,15) + 8,09 = -(9,15-8,09)=-1,06
| Hai số đối nhau luôn có tổng bằng 0: a+(-a)=0 |
Chú ý: Nếu hai số hữu tỉ đều được cho dưới dạng số thập phân thì ta áp dụng quy tắc cộng và trừ đối với số thập phân.
Luyện tập 1 Tính:
b) -21,25 +13,33
Nhận xét. Trong tập các số hữu tỉ Q, ta cũng có quy tắc dấu ngoặc tương tự như trong tập các số nguyên Z.
Ví dụ 2 Tính:
Giải:
Chú ý. Đối với một tổng trong Q, ta có thể đổi chỗ các số hạng, đặt dấu ngoặc để nhóm các số hạng một cách tuỳ ý như các tổng trong Z.
Luyện tập 2 Bỏ dấu ngoặc rồi tính các tổng sau:
a) 
b) 6,5 + [0,75-(8,25-1,875)]
Vận dụng 1
Khoai tây là thức ăn chính của người châu Âu và là một món ăn ưa thích của người Việt Nam. Trong 100 gam khoai tây khô có 11 gam nước; 6,6 gam protein; 0,3 gam chất béo: 75,1 gam glucid và các chất khác.
(Theo Viện Dinh dương Quốc gia)
2. NHÂN VÀ CHIA HAI SỐ HỮU TỈ
Cách nhân và chia hai số hữu tỉ
HĐ3 Viết các hỗn số và số thập phân trong các phép tính sau dưới dạng phân số rồi thực hiện phép tính:
a) 
b) 
| Ta có thể nhân, chia hai số hữu tỉ bằng cách viết chúng dưới dạng phân số rồi áp dụng quy tắc nhân, chia phân số. |
Ví dụ 3
Tính: 
Giải . a) 
b) 
Luyện tập 3
Tính:
| Phép nhân các số hữu tỉ cũng có các tính chất của phép nhân phân số. |
Luyện tập 4
Tính một cách hợp lí: 
Chú ý. Nếu hai số hữu tỉ đều được cho dưới dạng số thập phân thì ta có thể áp dụng quy tắc nhân và chia đối với số thập phân, chẳng hạn:
1,25 
(-4,6)= -(1,25 4,6)= -5,75;
7,8: (-0,13)= -(7,8: 0,13)=-60.
Ví dụ 4
Trở lại bài toán mở đầu, trong 50 giây đầu, khinh khí cầu bay lên cách mặt đất là:
0,8 50 = 40 (m)
Sau 27 giây, khinh khí cầu giảm độ cao là: 
27= 15 (m).
Vậy sau 27 giây, khinh khí cầu cách mặt đất là: 40-15=25 (m).
Vận dụng 2
Có hai tấm ảnh kích thước 10 cm x 15 cm được in trên giấy ảnh kích thước 21,6 cm x 27,9 cm như Hình 1.8. Nếu cắt ảnh theo đúng kích thước thì diện tích phần 10 giấy ảnh còn lại là bao nhiêu?
Hình 1.8
BÀI TẬP
1.7. Tính:
a) 
b) 
c) -0,32 . (-0,875)
d)
1.8. Tính giá trị của các biểu thức sau:
1.9. Em hãy tìm cách "nổi" các số ở những chiếc là trong Hình 1.9 bằng dấu các phép tính cộng, trừ, nhân, chia và dấu ngoặc để được một biểu thức có giá trị đúng bằng số ở bông hoa.
Hình 1.9
1.10. Tính một cách hợp lí.
0,65-78+
. 2020+0,35 . 78- 2,2-2020.
1.11. Ngăn đựng sách của một giá sách trong thư viện dài 120 cm (xem hình bên). Người ta dự định xếp các cuốn sách dày khoảng 2,4 cm vào ngăn này. Hỏi ngân sách đó có thể để được nhiều nhất bao nhiêu cuốn sách như vậy?
