Sau bài học này, em sẽ:
- Kể được tên và xác định được trên bản đồ hoặc lược đó một số đến tháp Chăm-pa còn lại cho đến ngày nay.
- Sưu tầm một số tư liệu (tranh ảnh, câu chuyện lịch sử,...) mô tả được một đền tháp Chăm-pa.
- Tìm hiểu và kế lại được một số câu chuyện về đên tháp Chăm-pa.
KHỞI ĐỘNG
Hình bên là một tháp Chăm tiêu biểu của Vương quốc Chăm-pa. Hãy chia sẻ điều em biết về các đền tháp Chăm.
Hình 1. Tháp Nhạn (Phú Yên)
KHÁM PHÁ
1. Giới thiệu về đền tháp Chăm-pa
Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, em hây:
- Kể tên và xác định vị trí của một số đến tháp Chăm.
- Mô tả nét chính của một đền tháp Chăm.
Cuối thế kỉ II, Vương quốc Chăm-pa được thành lập. Địa bàn chủ yếu của vương quốc này thuộc một số tỉnh ở miền Trung Việt Nam ngày nay.
Đền tháp là di sản văn hoá tiêu biểu nhất của Vương quốc Chăm-pa. Hiện nay, ở khu vực miền Trung và Tây Nguyên nước ta còn nhiều di tích đền tháp Chăm, trong đó tiêu biểu nhất là Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam).
Hình 2. Lược đồ phân bó một số tháp Chăm ở Việt Nam hiện nay
Thánh địa Mỹ Sơn là một quần thể kiến trúc với khoảng hơn 70 đến tháp, nằm trong một thung lũng được bao quanh bởi đồi, núi. Đây là nơi tổ chức lễ tế và đặt lăng mộ các vị vua, hoàng tộc của Vương quốc Chăm-pa.
Đền tháp ở đây phần lớn được xây dựng bằng gạch kết hợp với đá sa thạch, cửa quay về phía đông. Tháp chính có kiến trúc thân vuông, ở giữa rộng tạo thành điện thờ. Bao quanh tháp chính là những ngôi tháp nhỏ. Tường bên ngoài tháp trang trí hoa văn. Các vật trang trí là tượng sư tử, voi,...
Hình 3. Khu di tích Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam)
Em có biết?
Tháp Bánh Ít còn gọi là Tháp Bạc, gồm bốn ngọn tháp đứng gần nhau, một tháp chính ở giữa đình đổi và ba tháp nhỏ ở thấp hơn. Bên trong tháp chính đặt tượng nữ thần Si-va (Shiva) toạ trên đài sen. Đỉnh mỗi thấp đều có gần tượng thần Si-va bằng đá.
Hình 4. Tháp Bánh Ít (Bình Định)
2. Kể chuyện về đền tháp Chăm
Đọc thông tin, em hãy kể một câu chuyện về đền tháp Chăm.
Câu chuyên Lịch sử
THÁP PÔ KLONG GA-RAI
Truyền thuyết kể rằng, có một cậu bé tên là Po Ong, sinh ra với hình hài xấu xí, thân mình bị đây ghẻ chốc. Một lần, trên đường đi làm, vì quá mệt, Po Ong đã ngủ thiếp bên tảng đá ven đường và có một đôi rồng trồng đã quấn quanh người cậu. Kì lạ thay, các vết ghẻ chốc trên người Po Ong biến mất.
Hình 5. Tháp Po Klong Ga-rai (Nình Thuận)
Bấy giờ, nhà vua băng hà mà không có người nối dõi, con voi trắng từ trong triều chạy ra ngoài, tới quỳ trước Po Ông và rước ông về. Từ đó, Ρο Ông được tôn lên làm vua, gọi là vua Pô Klong Ga-rai. Trong thời gian trị vì, nhà vua đã cho xây dựng nhiều công trình thuỷ lợi, dạy dân cày cấy.... làm cho mùa màng bội thu, đời sống nhân dân hưng thịnh. Sau này, tháp Pô Klong Ga-rai được xây dựng để tỏ lòng tôn kính đối với vua Pô Klong Ga-rai.
(Theo In-ra-gia-ka (Inrajaka), Hành trình văn hoá Chăm, NXB Văn hoá dân tộc, 2017)
SỰ TÍCH THÁP BÀ PÔ NA-GA
Thuở xưa, trên núi Đại An (Khánh Hoà) có một thiếu nữ vốn là tiên nữ giáng trần làm con nuôi trong một gia đình tiều phu. Một ngày nọ, bị cha nặng tiếng rầy la, nàng đã biến thân vào khúc kì nam và theo dòng nước trôi ra biển, dạt đến đất Trung Hoa. Thấy khúc gỗ có mùi hương ngào ngạt, người dân đến xem rất đông. Thái tử nước đó cũng tìm đến, rồi đem khúc gỗ về cung và quý như báu vật.
Hình 6. Tháp Bà Pô Na-ga (Khánh Hoà)
Một đêm nọ, có cô gái xinh đẹp, hương thơm ngào ngạt từ trong khúc kì nam bước ra và bị Thái tử bắt gặp. Nàng xưng là Thiên YA Na, sau đó kết hôn cùng Thái tử.
Thời gian trôi qua, do nhớ nhà, Thiên Y lại nhập vào khúc kì nam trở về làng cũ. Bà đã dạy dân cày cấy, ươm tơ, dệt vải,... Nhờ thế, đời sống nhân dân thêm sung túc. Một ngày kia, có con chim hạc từ trên trời bay xuống, bà lên lưng hạc bay về trời. Nhân dân địa phương nhớ ơn của bà nên đã xây tháp Bà Pô Na-ga để phụng thờ.
(Theo văn bìa về Thiên Y A Na tại tháp Bà Pô Na-ga, tỉnh Khánh Hoà)
LUYỆN TẬP
1. Hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vỡ) về các đền tháp Chăm ở Việt Nam.
| STT | Tên đền tháp | Địa điểm (tỉnh hoặc thành phố) |
| 1 | Thánh địa Mỹ Sơn | Quảng Nam |
| ? | ? | ? |
2. Làm thẻ ghi nhớ giới thiệu về một đền tháp Chăm theo gợi ý: tên gọi, địa điểm, một số nét chính về kiến trúc.
VẬN DỤNG
Sưu tầm tranh ảnh về một đền tháp Chăm ở Việt Nam và giới thiệu với bạn, người thân.
