Sau bài học này, em sẽ:
- Xác định được vị trí địa lí của vùng biển, một số đảo, quân đảo lớn của Việt Nam trên bản đồ hoặc lược đồ.
- Trình bày được công cuộc bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông trong lịch sử, có sử dụng một số tư liệu, tranh ảnh, câu chuyện liên quan (đội Hoàng Sa, lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa,...).
- Sưu tầm, đọc và kể lại được một số câu chuyện, bài thơ về biển, đảo Việt Nam.
KHỞI ĐỘNG
Hình bên là một đảo thuộc vùng biển nước ta. Hãy kể tên một số đảo, quần đảo của Việt Nam mà em biết.
Hình 1. Đào Trường Sa Lớn (Khánh Hoà)
KHÁM PHÁ
1. Vị trí địa lí
Đọc thông tin và quan sát hình 3 (trang 6), em hãy xác định vị trí địa lí của vùng biển, một số đàn, quần đảo lớn của Việt Nam.
Vùng biển Việt Nam là một phần của Biển Đông, có diện tích khoảng 1 triệu km². Trong vùng biển có hàng nghìn đảo, tiêu biểu như các đảo: Bạch Long Vĩ, Cát Bà (Hải Phòng); Cồn Cỏ (Quảng Trị); Lý Sơn (Quảng Ngãi); Côn Sơn (Bà Rịa - Vũng Tàu) Phú Quốc (Kiên Giang); Nhiều đảo tập hợp thành các quần đảo, trong đó lớn nhất là quần đảo Hoàng Sa (Đà Nẵng) và quần đảo Trường Sa (Khánh Hoà).
Em có biết?
Vịnh Hạ Long có gần 2.000 hòn đảo lớn, nhỏ với nhiều đảo đá, hang động và bãi tắm đẹp. Vịnh Hạ Long được UNESCO ghi danh là Di sản thiên nhiên thế giới.
Hình 2. Một phần Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh)
Hình 3. Đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi)
Hình 4. Một góc đảo Phú Quốc (Kiên Giang)
2. Công cuộc bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông
Đọc thông tin và quan sát các hình từ 5 đến 8, em hãy:
- Trình bày những nét chính về công cuộc bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông.
- Kể lại một câu chuyện về biển, đảo Việt Nam.
Từ xưa đến nay, các thế hệ người Việt Nam đã dành nhiều công sức để khai phá, xác lập và bảo vệ chủ quyền biển, đảo.
Thế kỉ XVII, các chúa Nguyễn đã cho lập đội Hoàng Sa và sau đó là đội Bắc Hài để thu lượm sản vật, đánh bắt hải sản,... đồng thời từng bước thực thì chủ quyền trên quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
Câu chuyện Lịch sử
ĐỘI HOÀNG SA
Chúa Nguyễn Phúc Nguyên đã lập ra đội Hoàng Sa, gồm 70 người từ xã An Vĩnh (Lý Sơn, Quảng Ngãi). Đội có nhiệm vụ ra quần đảo Hoàng Sa để thu lượm, khai thác sản vật....
Hằng năm, cứ từ tháng 3 đến tháng 8, họ giong buồm vượt biển ra quần đảo Hoàng Sa, mang lương thực đủ ăn trong sáu tháng, đi ba ngày ba đêm thì đến. Trong điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt, chỉ với những chiếc thuyền câu nhỏ bé và các vật dụng thô sơ nên nhiều người đã không thể trở về.
Hình 5. Tem về đội Hoàng Sa (phát hành năm 1988)
Để cầu bình an cho những người đi làm nhiệm vụ, đồng thời tri ân những người có công trong việc bảo vệ biển, đảo quê hương, người dân ở đảo Lý Sơn đã tổ chức lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa.
(Theo Nguyễn Hữu Tâm, Những mẫu chuyện bảo vệ biên cương trong lịch sử,
NXB Chính trị quốc gia, 2016)
Các vua Triều Nguyễn tiếp tục xác lập và thực thi chủ quyền bằng việc cắm cờ, dựng cột mốc trên quần đảo Hoàng Sa. Vua Minh Mạng cho về Đại Nam nhất thống toàn đồ trong đó thể hiện rõ quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.
TƯ LIỆU. Năm 1836, vua Minh Mạng cử Phạm Hữu Nhật chỉ huy đội bình thuyền ra quần đảo Hoàng Sa, mang theo 10 cái bài gỗ (cột mốc). Mặt bài khắc những chữ "Minh Mệnh thứ 17, năm Bính Thân... Phạm Hữu Nhật vâng mệnh đi Hoàng Sa trông nom đo đạc đến đây lưu dấu để ghi nhớ.
(Theo Quốc sử quân Triều Nguyễn, Đại Nam
thực lục, Tập bốn, NXB Giáo dục, 2007, tr. 867)
Thời Pháp thuộc, người Pháp cho dựng bia chủ quyền, lập đơn vị hành chính ở quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa,...
Hình 6. Bia chủ quyền của Việt Nam trên đảo Hoàng Sa được xây dựng năm 1938
Đến nay, Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam tiếp tục có nhiều hoạt động bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông như thành lập các đơn vị hành chính ở quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa, ban hành các văn bản pháp luật khẳng định chủ quyền biển đảo; tham gia Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982;... đồng thời thực hiện phát triển kinh tế biến gắn với tăng cường tiềm lực quốc phòng, góp phần bảo vệ biển, đảo quê hương.
Hình 7. Các em học sinh ở Trường Tiểu học xã Sinh Tồn (Khánh Hoà)
Hình 8. Bộ đội hải quân tuần tra bảo vệ biển, đảo
LUYỆN TẬP
1. Hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) về những hoạt động chính trong công cuộc bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông.
| Thời kì | Hoạt động |
| Các chúa Nguyễn | Lập đội Hoàng Sa, đội Bắc Hải |
| Triều Nguyễn | ? |
| Thời Pháp thuộc | ? |
| Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam | ? |
2. Giới thiệu với bạn, thầy cô bài hát, bài thơ hoặc câu chuyện về biển, đảo mà em sưu tầm được.
VẬN DỤNG
Tìm hiểu và chia sẻ về một số hoạt động góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của địa phương em (tỉnh hoặc thành phố) hoặc địa phương khác mà em biết.
