(Trang 54)
CHƯƠNG IV. AN TOÀN VÀ TIẾT KIỆM ĐIỆN NĂNG
• An toàn điện
• Tiết kiệm điện năng
(Trang 55)
BÀI 11. AN TOÀN ĐIỆN
Sau khi học xong bài này, em sẽ:
Trình bày được khái niệm, biện pháp và thực hiện một số biện pháp an toàn điện.
Hình 11.1
Quan sát Hình 11.1 và cho biết ý nghĩa của cảnh báo này. Cần thực hiện điều gì khi gặp biển báo này?
I. KHÁI NIỆM AN TOÀN ĐIỆN
An toàn điện là những quy định, quy tắc và kĩ năng cần thiết trong thiết kế, sử dụng và bảo dưỡng sửa chữa điện được đặt ra nhằm đảm bảo an toàn cho con người, thiết bị và hệ thống lưới điện.
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP AN TOÀN ĐIỆN
Khám phá
Quan sát Hình 11.2 và chỉ ra một số nguy cơ gây mất an toàn điện.
Hình 11.2. Một số nguy cơ gây mất an toàn điện
(Trang 56)
Một số nguyên nhân chính gây mất an toàn điện gồm: chạm trực tiếp vào phần có điện của thiết bị hay đồ dùng điện mà không dùng đồ bảo hộ và dụng cụ an toàn. Ví dụ: chạm trực tiếp vào cực của ổ cắm điện, phích cắm điện, chạm vào dây dẫn điện bị hở cách điện; sửa chữa điện khi chưa cắt nguồn điện; đến gần đường dây điện bị đứt rơi xuống đất; vi phạm hành lang an toàn lưới điện;…
Dưới đây là một số biện pháp nhằm đảm bảo an toàn cho con người, phòng ngừa, hạn chế tối đa các tai nạn điện có thể xảy ra.
1. Trong thiết kế, lắp đặt điện
Dây dẫn và cáp điện: Cần tính toán lựa chọn dây dẫn và cáp điện có thông số điện áp phù hợp với điện áp của hệ thống. Tiết diện lõi dây phải phù hợp với công suất tiêu thụ của thiết bị. Dây dẫn và cáp điện cần được bố trí và đánh dấu sao cho dễ nhận biết để kiểm tra, bảo dưỡng. Đấu nối dây dẫn và cáp điện với thiết bị phải chắc chắn, dùng cầu đấu hoặc bằng cách điện phù hợp.
Các thiết bị đóng – cắt và bảo vệ: Sử dụng các thiết bị đóng – cắt và bảo vệ phù hợp với công suất tiêu thụ của thiết bị. Các thiết bị đóng – cắt và bảo vệ phải được lắp trong các tủ điện tổng, tủ điện nhánh hoặc có nắp đậy che kín phần mang điện; lắp đặt ở vị trí trên cao nhằm tránh trẻ em tiếp xúc, các vị trí khô ráo, dễ thao tác. Hiện nay thường sử dụng hai loại aptomat có chức năng bảo vệ mạch điện khi có sự cố, đó là:
- Aptomat có chức năng cắt điện tự động để bảo vệ mạch điện, thiết bị điện khi có sự cố quá tải hoặc ngắn mạch.
- Aptomat có thêm chức năng bảo vệ khi có dòng điện rò. Ngoài chức năng đóng cắt và bảo vệ quá tải, ngắn mạch, thiết bị này còn có chức năng bảo vệ chống giật điện cho người sử dụng, khi các thiết bị hay đồ dùng điện bị rò điện.
Nối đất: Nối đất là một trong những biện pháp bảo vệ an toàn cho con người tránh nguy cơ bị điện giật khi các thiết bị có vỏ bằng kim loại rò điện (tủ điện, bình nước nóng, tủ lạnh, máy rửa bát,…). Nối dây tiếp đất với vỏ kim loại của thiết bị hoặc sử dụng phích cắm và ổ cắm ba chấu (có chấu thứ ba nối với dây nối đất).
Hệ thống chống sét: Hệ thống chống sét giúp bảo vệ hệ thống điện, hệ thống truyền tải điện, loại bỏ nguy cơ điện áp cao từ sét truyền qua dây dẫn điện làm chập cháy thiết bị gây hoả hoạn. Cần thiết kế, lắp đặt các thiết bị chống sét (dây thoát sét nối kim thu sét với cọc tiếp đất) cho các tòa nhà và các công trình xây dựng.
a) Nối đất hệ thống điện; b) Ổ cắm 3 chân có nối đất; c) Đấu nối hệ thống điện an toàn
Hình 11.3. Một số biện pháp an toàn trong thiết kế, lắp đặt hệ thống điện
(Trang 57)
Luyện tập
1. Thiết kế và lắp đặt dây dẫn và cáp điện như thế nào để đảm bảo an toàn?
2. Thiết kế, lắp đặt hệ thống nối đất và hệ thống chống sét tránh được nguy cơ mất an toàn nào?
2. Trong sử dụng điện
- Sử dụng các thiết bị điện, đồ dùng điện như dây điện, ổ cắm, phích cắm có chất lượng cao, lớp cách điện chống cháy, chịu được nhiệt độ cao. Không dùng các đồ dùng điện không rõ nguồn gốc.
- Không sử dụng các thiết bị hỏng, thiếu chỉ dẫn hoặc không có thiết bị bảo vệ.
- Không sử dụng các đồ dùng điện khi đang sạc.
- Không chạm đến đồ dùng điện khi tay còn ướt hoặc đi chân trần trên nền ẩm ướt.
- Dùng găng tay cách điện khi sử dụng các công cụ điện cầm tay như máy khoan, máy mài, máy cắt,...
- Cắt nguồn cấp điện tới các thiết bị và đồ dùng điện khi không sử dụng.
- Không sử dụng nhiều đồ dùng điện có công suất lớn cùng một ổ cắm.
3. Trong bảo dưỡng, sửa chữa
- Trước khi tiến hành bảo dưỡng hay sửa chữa thiết bị điện, cần sử dụng bút thử điện để kiểm tra những nơi có điện, bị rò điện. Khi tiến hành bảo dưỡng, sửa chữa điện cần thực hiện các quy định an toàn điện; tìm hiểu đầy đủ thông tin, nguyên tắc hoạt động của thiết bị, hệ thống điện cần sửa để đưa ra phương án bảo dưỡng hay sửa chữa phù hợp.
- Thường xuyên kiểm tra lớp vỏ cách điện và vỏ bảo vệ của các thiết bị điện, khi thấy nứt, hỏng cần sửa chữa hoặc thay thế. Thực hiện băng cách điện đảm bảo yêu cầu kĩ thuật tại các vị trí hở, hỏng cách điện hay các vị trí đấu nối trên dây dẫn, cáp điện.
- Khi bảo dưỡng, sửa chữa điện cần cắt nguồn điện, treo biển thông báo và sử dụng các trang bị bảo hộ như găng tay cách điện, thảm cao su cách điện, ghế cao su cách điện,... dụng cụ bảo vệ an toàn điện như kìm cách điện, tua vít cách điện,...
4. Một số biện pháp an toàn khác
Ngoài các biện pháp đã nêu ở trên, cần sử dụng các biện pháp an toàn khác như:
- Đảm bảo khoảng cách an toàn với lưới điện cao áp và trạm biến áp để tránh hiện tượng phóng điện.
- Không trú mưa tại chân cột điện, dưới mái hiên trạm biến áp, gần công trình điện, dưới cây cao khi trời mưa, dông sét; khi thấy dây điện bị đứt rơi xuống đất cần tránh xa, cảnh báo cho người xung quanh biết; cắt ngay nguồn điện nếu khu vực trong nhà bị ướt ngập nước.
(Trang 58)
Thực hành
Thực hiện một số biện pháp an toàn điện sau:
1. Sử dụng bút thử điện để kiểm tra rò điện, dây pha và dây trung tính trong các ổ cắm điện.
2. Sử dụng kìm cách điện, tua vít cách điện để đấu nối dây điện với ổ cắm điện, phích cắm điện.
Luyện tập
1. Tóm tắt một số biện pháp an toàn điện.
2. Có nên vừa sạc pin cho điện thoại vừa sử dụng điện thoại không? Hãy giải thích.
3. Khi sử dụng tủ lạnh, ta cần thực hiện các biện pháp an toàn nào?
Vận dụng
Quan sát việc sử dụng điện trong gia đình em và nêu một số biện pháp an toàn điện mà gia đình em thực hiện.
