Chuyên đề học tập Vật lí 10 - Bài 7: Sự Cần Thiết Phải Bảo Vệ Môi Trường | Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống

Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và nhân tạo bao quanh con người, có mối quan hệ mật thiết với nhau, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại cũng như phát triển của con người và thiên nhiên.

• Môi trường tự nhiên bao gồm các thành phần tự nhiên như địa hình, địa chất, đất trồng, khí hậu, sinh vật, nước,... (Hình 7.1).
• Môi trường xã hội chính là tổng thể các mối quan hệ xã hội giữa con người với mọi hoạt động trong hệ thống luật pháp, thể chế, quy định, cam kết,....
• Môi trường nhân tạo chính là các đối tượng lao động do con người sản xuất ra và chịu sự chi phối của con người.

Hình 7.1. Môi trường tự nhiên

Hình 7.4. Băng tan ở Bắc Cực

Đa dạng sinh học là sự phong phú về nguồn gen, giống, loài sinh vật và hệ sinh thái tự nhiên. Duy trì đa dạng sinh học là rất cần thiết vì mọi loài đều có vai trò trong môi trường. Đa dạng sinh học có thể bị đe doạ do tàn phá thảm thực vật (Hình 7.5).

Thảm thực vật (bao gồm rừng và đồng cỏ) có nguy cơ bị tàn phá nghiêm trọng do nhiều hoạt động của con người gây ra như: mở rộng quy mô nông nghiệp, các loại hình hoạt động xây dựng, phá huỷ môi trường sống (Hình 7.6).

Khói bụi từ các khu công nghiệp làm ô nhiễm môi trường, gây mất cân bằng trong thành phần của khí quyển. Nồng độ carbon dioxide tăng lên trong bầu không khí, gây thủng tầng ozone, gia tăng hiệu ứng nhà kính, góp phần vào sự nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu.

Mưa acid và chất thải công nghiệp là nguyên nhân gây ra hiện tượng ô nhiễm đất, sa mạc hóa, phá huỷ thảm thực vật và gây suy thoái đa dạng sinh học.

Những tác động to lớn của biến đổi khí hậu đang ngày càng rõ rệt như: đại dương bị acid hoá, nguồn nước ngọt đang dần bị thu hẹp lại, nặn suất mưa lũ kém dần.

Bảo vệ môi trường là cơ sở có tính quyết định cho phát triển bền vững và là nhiệm vụ quan trọng cấp thiết của mỗi quốc gia, cộng đồng, cá nhân.

Chiến lược bảo vệ môi trường là một bộ phận không thể tách rời của chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Phát triển kinh tế phải kết hợp chặt chẽ, hài hoà với phát triển xã hội và bảo vệ môi trường. Đầu tư bảo vệ môi trường là đầu tư cho phát triển bền vững.

Hình 7.5. Tàn phá rừng gây mất đa dạng sinh học 

Hình 7.6. Mất thảm thực vật và suy thoái đa dạng sinh học 

?

1. Tại sao các quốc gia cần quan tâm bảo vệ môi trường?
2. Để bảo vệ môi trường, các quốc gia cần phải làm gì?
3. Trong chiến lược phát triển quốc gia, Việt Nam đã có những chương trình, hành động cụ thể nào để bảo vệ môi trường?

Nguồn: Tổng cục môi trường

Hình 7.7. Biểu đồ diện tích rừng và độ che phủ rừng ở Việt Nam từ năm 1943 (Đơn vị tính diện tích: 1 000 ha)

?

Quan sát biểu đồ Hình 7.7 và nhận xét về diện tích, độ che phủ rừng⁽¹⁾ ở Việt Nam qua các năm và tác động của những chính sách của chính phủ trong việc bảo vệ rừng. 

1. Hãy tìm hiểu và thảo luận về ý nghĩa, sự cần thiết của các hoạt động bảo vệ môi trường như: Ngày Nước thế giới, Ngày Trái Đất... ?

2. Đề xuất và lựa chọn phương án thực hiện vận động mọi người tham gia bảo vệ môi trường. ?

3. Em đã có các hành động thiết thực nào để hưởng ứng các phong trào bảo vệ môi trường?

• Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, các loại hoá chất, chất thải gây ô nhiễm môi trường trong sinh hoạt hằng ngày như rác thải nhựa, hoá chất tẩy rửa,... Nên sử dụng các loại dụng cụ, chất liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên, sản phẩm tái chế để bảo vệ sức khoẻ và bảo vệ môi trường.
• Sử dụng tiết kiệm điện, hạn chế các phương tiện giao thông cá nhân, tăng cường sử dụng năng lượng mặt trời và những nguồn năng lượng sạch,... là các hành động thể hiện ý thức bảo vệ môi trường.
• Cây xanh chính là nguồn cung cấp oxygen cho bầu không khí và là nguồn hấp thụ khí carbonic, giảm xói mòn đất và hệ sinh thái. Nên trồng nhiều cây xanh, hạn chế chặt phá rừng, giúp môi trường không khí trong lành.
• Hành động bảo vệ môi trường cần tiến hành thường xuyên, liên tục; cần tuyên truyền, vận động gia đình, cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường.

?

1. Tại sao cá nhân và cộng đồng có vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường?
2. Những nguyên nhân gây ra tác hại đến môi trường sống ở khu dân cư, trường học là gì?
3. Cá nhân và cộng đồng cần có các hành động thiết thực nào để bảo vệ môi trường?

EM ĐÃ НỌC

• Môi trường sống của con người đang dần bị phá huỷ, gây ra biến đổi khí hậu và các hiện tượng thiên tai nguy hiềm là do tác động tiêu cực từ các hoạt động của con người.
• Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch, chương trình, biện pháp hành động đề bảo vệ môi trường có vai trò quan trọng trong chiến lược phát triền của các quốc gia.
• Để bảo vệ môi trường cần có sự chung tay của mỗi cá nhân và cộng đồng.

EM CÓ THỂ

Giải thích được nguyên nhân dẫn tới hiện tượng nước biển dâng lên và nêu tác động tiêu cực đến những tỉnh ven biền của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

EM CÓ BIẾT?

Chất lượng môi trường không khí tại các đô thị lớn chịu tác động do phát sinh bụi, khí thải từ các hoạt động phát triển kinh tế – xã hội, giao thông vận tải,.... Trong đó, khí thải từ các phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hoá thạch như ô tô, xe gắn máy, chiếm tỉ trọng lớn trong việc gây ô nhiễm môi trường không khí đô thị.

Các phương tiện giao thông có giới sử dụng nhiên liệu hóa thạch như xăng và dầu diesel, quá trình đốt cháy nhiên liệu phát sinh nhiều loại khí thải như SO2, NO2, CO, bụi cực nhỏ như bụi TSP (đường kính nhỏ hơn 100 µm), bụi PM10 (đường kính nhỏ hơn 10 µm), bụi PM2.5 (đường kính nhỏ hơn 2,5 µm).

Tính đến năm 2020, toàn quốc có khoảng hơn 3 triệu xe ô tô và 45 triệu xe máy đang lưu hành. Nhiều phương tiện đã sử dụng nhiều năm, không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải, hiệu quả sử dụng nhiên liệu thấp. Đây là một trong những nguyên nhân của vấn đề ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn ở Việt Nam ngày càng gia tăng.

Việt Nam đã có chính sách kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông như: quy định tiêu chuẩn về khí thải, hiện hạn sử dụng ô tô, xe máy; phát triển hệ thống giao thông công cộng và hạn chế các phương tiện giao thông cá nhân.