Mở đầu trang 136 Hóa học 11: Các aldehyde, ketone tạo nên mùi thơm đặc trưng của các loài động vật và thực vật. Nhiều aldehyde, ketone đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể: tế bào võng mạc giúp mắt tiếp nhận ánh sáng được tạo thành từ aldehyde, các hormone giới tính nam và nữ là các ketone. Vậy, hợp chất carbonyl là gì và chúng có những tính chất nào?
Lời giải:
- Hợp chất carbonyl là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm chức carbonyl (
). Nhóm chức carbonyl có trong aldehyde, ketone …
- Hợp chất carbonyl có thể tham gia các phản ứng:
+ Phản ứng khử bởi các tác nhân khử như NaBH4; LiAlH4 …
+ Phản ứng cộng HCN vào liên kết đôi C = O.
+ Các hợp chất aldehyde, ketone có nhóm methyl cạnh nhóm carbonyl có thể phản ứng với I2 trong môi trường kiềm (phản ứng iodoform).
+ Aldehyde dễ bị oxi hoá bởi các tác nhân oxi hoá thông thường như: Br2/H2O; [Ag(NH3)2]OH, Cu(OH)2/OH−…
I. Khái niệm, danh pháp
Câu hỏi 1 trang 138 Hóa học 11: Viết các công thức cấu tạo và gọi tên theo danh pháp thay thế của hợp chất carbonyl có công thức phân tử C4H8O.
Lời giải:
Các hợp chất carbonyl có công thức phân tử C4H8O:
- Hợp chất aldehyde:
CH3 – CH2 – CH2 – CHO: butanal;
- Hợp chất ketone:
Câu hỏi 2 trang 138 Hóa học 11: Viết công thức cấu tạo của các hợp chất carbonyl có tên gọi dưới đây:
a) propanal;
b) 3 – methylbut – 2 – enal;
c) pentan – 2 – one;
d) 3 – methylbutan – 2 – one.
Lời giải:
a) propanal: CH3 – CH2 – CHO.
III. Tính chất vật lí
Hoạt động trang 138 Hóa học 11: Cho biết các hợp chất dưới đây có khối lượng phân tử gần tương đương nhau và có nhiệt độ sôi như sau:
CH3CH2CH2CH3 CH3CH2CHO CH3CH2CH2OH
ts (oC) -0,5 49 97,1
So sánh nhiệt độ sôi của hợp chất carbonyl với ankane và alcohol có khối lượng phân tử tương đương. Dựa vào khả năng tạo liên kết hydrogen và sự phân cực của phân tử để giải thích.
Lời giải:
- Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi cao hơn các hydrocarbon có khối lượng phân tử tương đương. Do trong phân tử có chứa nhóm carbonyl phân cực làm cho phân tử hợp chất carbonyl phân cực.
- Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi thấp hơn các alcohol có khối lượng phân tử tương đương. Do các hợp chất carbonyl không tạo được liên kết hydrogen liên phân tử như alcohol.
IV. Tính chất hoá học
Câu hỏi 3 trang 139 Hóa học 11: Khử các hợp chất carbonyl sau bởi NaBH4, hãy viết công thức cấu tạo của các sản phẩm:
a) propanal;
b) 2 – methylbutanal;
c) butanone;
d) 3 – methylbutan – 2 – one.
Lời giải:
V. Ứng dụng
VI. Điều chế
