(Trang 15)
| Yêu cầu cần đạt: • Lí thuyết âm nhạc: Trình bày được khái niệm điệu thức và đặc điểm cơ bản của điệu thức trưởng, điệu thức thứ; nhận biết được sự khác nhau về tính chất của giọng trưởng và giọng thứ. • Đọc nhạc: Đọc đúng cao độ, trường độ Bài đọc nhạc số 2; giải thích được ý nghĩa của các kí hiệu trong bài đọc nhạc. • Hát: Hát đúng giai điệu, lời ca và thể hiện được sắc thái, tình cảm của bài hát. • Nhạc cụ: Biết kết hợp các loại nhạc cụ để hoà tấu. • Thường thức âm nhạc: Nêu được một số đặc điểm của thể loại giao hưởng; kể tên được một số loại nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng. |
(Trang 16)
LÍ THUYẾT ÂM NHẠC
SƠ LƯỢC VỀ ĐIỆU THỨC
TÍNH CHẤT CỦA ĐIỆU TRƯỞNG VÀ ĐIỆU THỨ
Nghe và nêu cảm nhận về tính chất âm nhạc của hai trích đoạn ca khúc sau:
Cùng hành quân giữa mùa xuân
(Trích)
Nhạc và lời: Hoàng Hà
Nhịp đi - Trữ tình, lạc quan
Khi tiếng chim hót vang lên lời ca, và khi nắng
toả rộn bước quân hành ха, thì em có nghe tiếng
mùa xuân về, giục cất bước giải phóng cho làng quê.
Biết ơn Võ Thị Sáu
(Trích)
Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn
Vừa phải
Mùa hoa lê - ki -ma nở ở quê ta miền đất
... hoa lê - ki -ma nở đời sau vẫn còn nhắc
đỏ. Thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng đã
nhở. Sông núi đất nước ơn người anh hùng đã
chết cho mùa ...
... chết cho đời sau.
(Trang 17)
1. Điệu thức
Điệu thức là mối tương quan về cao độ giữa các âm thanh theo một quy luật nhất định.
Sự sắp xếp bảy âm thanh của điệu thức từ thấp lên cao hay từ cao xuống thấp tạo thành gam. Các âm thanh hợp thành gam gọi là các bậc. Các bậc của gam đồng thời cũng là các bậc của điệu thức và được kí hiệu bằng chữ số La Mã.
Ví dụ:
Trong âm nhạc có nhiều loại điệu thức, phổ biến nhất là điệu thức trưởng và điệu thức thứ 7 âm.
– Điệu thức trưởng (còn gọi là điệu trưởng) có ba bậc (I, III, V) tạo thành một hợp âm ba trưởng.
Ví dụ:
– Điệu thức thứ (còn gọi là điệu thứ) có ba bậc (I, III, V) tạo thành một hợp âm ba thứ.
Ví dụ:
2. Giọng và tính chất của giọng trưởng, giọng thứ
a) Khái niệm về giọng
Giọng là điệu thức được thể hiện trên một độ cao nhất định. Tên gọi của giọng là tên của âm chủ và tên điệu thức.
b) TÍnh chất của giọng trưởng và giọng thứ
– Giọng trưởng thường có tính chất khoẻ khoắn, tươi sáng.
Ví dụ: Giọng Đô trưởng (âm chủ là âm Đô và tên của điệu thức là trưởng).
– Giọng thứ thường có tính chất mềm mại, nhẹ nhàng.
(Trang 18)
Ví dụ: giọng La thứ (âm chủ là âm La và tên của điệu thức là thứ).
| 1. Cho biết cấu tạo của điệu trưởng và điệu thứ. 2. Nêu sự khác nhau về tính chất giữa giọng trưởng và giọng thứ. |
| Hát một bài hát mà em đã học và cho biết bài hát đó được viết ở giọng trưởng hay giọng thứ. |
ĐỌC NHẠC
Đọc quãng 2 theo tiết tấu đảo phách.
1. Luyện tập gõ theo tiết tấu
2. Bài đọc nhạc số 2
Biên soạn: Xuân Cung
Nhanh hoạt
(Trang 19)
3. Đọc nhạc kết hợp gõ đệm
Sử dụng nhạc cụ gõ để đệm cho Bài đọc nhạc số 2 theo mẫu dưới đây:
Đọc
Gō
| 1. Giải thích các kí hiệu có trong Bài đọc nhạc số 2. 2. Đọc nhạc kết hợp vỗ tay theo tiết tấu của Bài đọc nhạc số 2. |
| Sáng tạo một giai điệu mới ở giọng Son trưởng trên mẫu tiết tấu cho trước dưới đây và đọc nhạc kết hợp gõ đệm cho giai điệu đó.
|
HÁT
Thực hiện một số động tác để thả lỏng cơ thể.
1. Khởi động giọng
Nô
Na
– Miệng mở rộng, hàm dưới buông mềm mại, nét mặt tươi tắn.
– Luyện mẫu âm đi lên và đi xuống liền bậc một quãng 2 thứ trong tầm âm phù hợp.
(Trang 20)
2. Học hát
Ơi cuộc sống mến thương
Nhạc và lời: Nguyễn Ngọc Thiện
Vui tươi - Nhí nhảnh
Có chú chim non nho nhỏ. Cất tiếng líu lo như muốn ngỏ.
Buổi sáng quanh ta như xao động, như bầu trời xanh bao ước
mơ. Này chú chim ơi cho nhắn gửi. Lời hát tin yêu
trong trái tim mọi người. Cuộc sống hôm nay tuy vất vả
nhưng cuộc đời ơi ta mến thương. Ta đã
nghe trong tiếng cười đường tương lai đang rực rỡ. Ta
đã nghe trong tim mình lời yêu thương của con người.
| Ca khúc Ơi cuộc sống mến thương được nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện viết vào năm 1976. Với tính chất âm nhạc vui tươi, rộn rã, lời ca bình dị, trong trẻo, ca khúc như lời động viên, khích lệ tinh thần và khuyên nhủ chúng ta sống lạc quan, yêu đời đề cuộc sống có ý nghĩa. Ca khúc chia thành 2 đoạn: đoạn 1 gồm 32 ô nhịp, chia làm 2 câu, mỗi câu 16 ô nhịp; đoạn 2 gồm 16 ô nhịp, chia làm 2 câu, mỗi câu 8 ô nhịp. |
(Trang 21)
| 1. Giới thiệu đôi nét về nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện và ca khúc Ơi cuộc sống mến thương. 2. Kể tên một số ca khúc có tiết tấu đảo phách mà em biết. |
| Hát đuổi trích đoạn ca khúc Ơi cuộc sống mến thương của nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện.
|
Hát 1
Có chú chim non nho nhỏ. Cất tiếng líu
Hát 2
Có chú chim non nho nhỏ.
lo như muốn ngỏ. Buổi sáng quanh ta như xao động.
Cất tiếng líu lo như muốn ngỏ. Buổi sáng quanh ta
như bầu trời xanh bao ước mơ.
như хао động, bao ước mơ.
NHẠC CỤ
Thể hiện mẫu tiết tấu dưới đây bằng nhạc cụ gõ hoặc động tác cơ thể:
(Trang 22)
1. Luyện tập giai điệu
– Giai điệu 1
– Giai điệu 2
2. Luyện tập hợp âm
Nối tiếp các hợp âm sau trên đàn ukulele theo âm hình tiết tấu:
3. Thực hành hoà tấu trích đoạn bài hát Ơi cuộc sống mến thương
(Trang 23)
| Khi hoà tấu nhạc cụ, cần chú ý điều gì? |
| Sử dụng động tác cơ thể để đệm cho bài hoà tấu.
|
THƯỜNG THỨC ÂM NHẠC
Xem/nghe một trích đoạn giao hưởng và kể tên một số nhạc cụ được sử dụng
diễn tấu trong trích đoạn đó.
SƠ LƯỢC VỀ THỂ LOẠI GIAO HƯỞNG
VÀ GIAO HƯỞNG ĐỒNG QUÊ CỦA L. V. BEETHOVEN
1. Sơ lược về thể loại giao hưởng
Giao hưởng (symphony) là thể loại âm nhạc có quy mô lớn nhất trong khí nhạc, có nhiều chương thường là bốn chương. Mỗi chương mang một đặc điểm, hình tượng nghệ thuật riêng nhưng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau về mặt nội dung, được trình diễn bằng dàn nhạc giao hưởng.
Trong dàn nhạc giao hưởng, các nhạc cụ được phân chia thành bốn bộ cơ bản là bộ gỗ (flute, oboe, clarinet, bassoon,...), bộ đồng (horn, trumpet, trombone, tuba,...), bộ gõ (timpani, tam-tam, cymbals, triangle,...) và bộ dây (violin, viola, cello, double bass,...). Bên cạnh đó, có thể bổ sung các nhạc cụ khác như đàn harp, piano, đàn bầu, đàn tranh,...
(Trang 24)
Hình 2.1. Dàn nhạc giao hưởng Nhạc viện P. I. Tchaikovsky
tại phòng hoà nhạc Tchaikovsky, Moscow, Nga
2. Nghe chương I, giao hưởng Đồng quê của L. V. Beethoven
| Giao hưởng số 6 (Đồng quê) của L. V. Beethoven giọng Pha trưởng được viết vào khoảng từ năm 1805 đến năm 1808. Đây là bản giao hưởng duy nhất của Beethoven có tiêu đề và có chủ đề nói về phong cảnh thiên nhiên ở vùng thôn quê. Bản nhạc gồm 5 chương và mỗi chương lại có tiêu đề riêng. Chủ đề một của chương I gợi cho người nghe về phong cảnh thôn quê thanh bình và giản dị. |
| 1. Nêu một số đặc điểm của thể loại giao hưởng. 2. Kể tên các nhạc cụ trong mỗi bộ của dàn nhạc giao hưởng. 3. Nhạc cụ nào tham gia diễn tấu giai điệu chính của chủ đề một, chương I, giao hưởng số 6 (Đồng quê) của L. V. Beethoven? |
| Sử dụng trống hoặc thanh phách để thể hiện lại tiết tấu của giai điệu chủ đề một, chương I, giao hưởng Đồng quê của L. V. Beethoven. |
