(Trang 16)
Mở đầu
Đô thị hoá là xu thế tất yếu của thế giới và mỗi quốc gia. Đô thị hoá có tác động toàn diện đến mọi mặt của xã hội loài người. Đô thị hoá là gì? Đô thị hoá ở các nước phát triển và các nước đang phát triển khác nhau như thế nào?
1. Đô thị hoá
- Có nhiều quan niệm khác nhau về đô thị hoá.
+ Theo nghĩa hẹp: Đô thị hoá là quá trình phát triển đô thị, với biểu hiện đặc trưng là tăng quy mô dân số và diện tích đô thị.
+ Theo nghĩa rộng: Đô thị hoá không chỉ là quá trình tăng quy mô dân số đô thị và mở rộng diện tích đô thị, mà còn bao gồm cả những thay đổi về phân bố dân cư, cơ cấu dân số, cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và trong lối sống, văn hoá, tổ chức không gian môi trường sống.
- Nguồn gốc của đô thị hoá là sự phát triển kinh tế – xã hội. Quá trình đô thị hoá gần liền với sự hình thành và phát triển công nghiệp, dịch vụ. Đô thị hoá càng mạnh thì tỉ lệ lao động phi nông nghiệp càng tăng nhanh, càng thúc đầy năng suất lao động xã hội tăng lên, làm cho kinh tế – xã hội ngày càng phát triển.
- Đô thị hoá làm tăng tỉ lệ dân đô thị và mở rộng lãnh thổ đô thị, đồng nghĩa làm giảm tỉ lệ dân nông thôn và thu hẹp lãnh thổ nông thôn. Do vậy, đô thị hoá cũng chính là quá trình chuyển người nông thôn thành người đô thị, chuyển lao động nông nghiệp thành lao động phi nông nghiệp, chuyển vùng đất nông thôn thành vùng đất đô thị.
? Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày khái niệm đô thị hoá.
2. Tỉ lệ dân thành thị
- Tỉ lệ dân thành thị là tương quan giữa số dân thành thị so với tổng số dân trên một lãnh thổ nhất định.
Tỉ lệ dân thành thị (%) =
Số dân thành thị
Tổng số dân
x 100
- Tỉ lệ dân thành thị có ý nghĩa quan trọng:
+ Nhìn chung, tỉ lệ dân thành thị là chỉ báo về mức độ đô thị hoá của một quốc gia. Tỉ lệ dân thành thị lớn thường thể hiện mức độ đô thị hoá cao.
(Trang 17)
Hình 1. Bản đồ tỉ lệ dân thành thị các nước trên thế giới, năm 2020 (%)
+ Tỉ lệ dân thành thị cho biết trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Nhìn chung, những khu vực và các nước có tỉ lệ dân thành thị cao có hoạt động kinh tế phát triển hơn và chất lượng cuộc sống của dân cư cũng cao hơn những khu vực và quốc gia có tỉ lệ dân thành thị thấp.
? Dựa vào thông tin mục 2 và hình 1, hãy:
- Nêu ý nghĩa của tỉ lệ dân thành thị.
- Nhận xét sự phân hoá về tỉ lệ dân thành thị của các nước, năm 2020.
