[trang 119]
Bài 2: PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ CÁC LOẠI HÌNH QUẦN CƯ
Học xong bài này, em sẽ:
* Đọc bản đồ dân số Việt Nam để rút ra được đặc điểm phân bố dân cư.
* Trình bày được sự khác biệt giữa quần cư thành thị và quần cư nông thôn.
Phân bố dân cư chịu tác động tổng hợp của các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội. Phân bố dân cư ở nước ta có đặc điểm như thế nào? Các loại hình quần cư có những điểm gì khác biệt?
1. Phân bố dân cư
Mật độ dân số nước ta cao (297 người/km2 năm 2021), đứng thứ 48 trên thế giới và thứ ba trong khu vực Đông Nam A (sau Xin-ga-po và Phi-lip-pin).
- Phân bố dân cư khác nhau giữa các khu vực
Phân bố dân cư nước ta khác nhau giữa các khu vực đồng bằng và trung du, miền núi; giữa thành thị và nông thôn.
+ Giữa đồng bằng và miền núi: Các khu vực đồng bằng, ven biển có dân cư đông đúc, các khu vực miền núi có dân cư thưa thớt hơn. Đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số cao nhất cả nước, với 1 091 người/km'; Tây Nguyên có mật độ dân số thấp nhất, chỉ 111 người/km? (năm 2021).
+ Giữa thành thị và nông thôn: Dân cư nước ta chủ yếu sinh sống ở nông thôn. Năm 2021, tỉ lệ dân nông thôn là 62,9%, tỉ lệ dân thành thị là 37,1% tổng số dân. Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội có mật độ dân số cao nhất cả nước.
- Phân bố dân cư nước ta có sự thay đổi
Trong những thập kỉ qua, sự phân bố dân cư nước ta thay đổi theo hướng ngày càng hợp lí hơn.
+ Tỉ lệ dân thành thị tăng từ 19,5% năm 1990 nên 37,1% năm 2021. Một số đô thị có quy mô dân số đông, cơ sở hạ tầng hiện đại như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng,...
+ Các vùng có kinh tế phát triển năng động thu hút đông dân cư (Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Hồng). Sự phân bố dân cư thay đổi do tác động của những nhân tố như: vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, chính sách dân số, trình độ phát triển kinh tế,...
[trang 120]
Hình 2. Bản đồ dân số Việt Nam năm 2021
❓ Dựa vào thông tin mục 1 và hình 2, hãy nhận xét đặc điểm phân bố dân cư của nước ta.
[trang 121]
2. Các loại hình quần cư
Hai loại hình quần cư ở nước ta là quần cư nông thôn và quần cư thành thị. Do ảnh hưởng của đô thị hóa, kết quả của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới nên quan cư nông thôn đang thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc, hoạt động kinh tế và chức năng.
Bảng 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA QUẦN CƯ NÔNG THÔN VÀ QUẦN CƯ THÀNH THỊ
| Tiêu chí | Quần cư nông thôn | Quần cư thành thị |
| Mật độ dân số | Mật độ dân số thấp | Mật độ dân số cao |
| Cấu trúc quần cư | Nơi cư trú được cầu trúc thành xã, làng, xóm, bản,... | Nơi cư trú được câu trúc thành phường, thị trấn, tổ dân phố,... |
| Hoạt động kinh tế | Nông nghiệp là chủ yếu, chuyển dịch về cơ cấu kinh tế, phát triển thủ công nghiệp, dịch vụ,... | Công nghiệp, dịch vụ là hoạt động kinh tế chủ yếu. |
| Chức năng | Hành chính, văn hóa, xã hội: chức năng quản cư nông thôn đang thay đổi theo hướng đa dạng hóa. | Đa chức năng: trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị, đối mới sáng tạo. |
❓Dựa vào thông tin mục 2 và hiểu biết của em, hãy trình tây sự khác biệt giữa quần củ nóng thờn và quản cư thành thị ở nước ta.
Luyện tập - Vận dụng
Dựa vào hình 2, hãy:
- Liệt kê các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương có mật độ dân số từ 1.000 người/km trở lên.
- Kể tên các đô thị có quy mô dân số trên 1 triệu người.
Mô tả đặc điểm quản cư tại nơi em sinh sống
