| Học xong bài này, em sẽ:
|
Châu Âu là nơi được biết đến có thiên nhiên phong phú, giúp các em có hiểu biết về đặc điểm tự nhiên của châu Âu Em hãy kể một số thông tin mà em biết về châu Âu đa dạng. Bài học này sẽ
1. Vị trí địa lí, hình dạng, kích thước
Châu Âu là bộ phận phía tây của lục địa Á – Âu, ngăn cách với châu Á bởi đây U-ran. Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm giữa các vĩ tuyến 36°B và 71°8, chủ yếu thuộc đới ôn hoà của bán cầu Bắc
Diện tích châu Âu trên 10êu km², so với các châu lục khác, chỉ lớn hơn châu Đại Dương Đường bờ biển bì cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đào, biển, vũng vịnh ân sâu vào đất liền.
? Đọc thông tin trong mục 1 và quan sát hình 1, hãy
- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí, hình dạng và kích thước châu Âu
- Kể tên các biển và đại dương bao quanh châu Âu.
2 Đặc điểm tự nhiên
a) Địa hình
Hình 1. Bản đồ tự nhiên châu Âu
Châu Âu có hai khu vực địa hình: đồng bằng và miền núi
= Khu vực đồng bằng chiếm 2/3 diện tích châu lục, gồm: đồng bằng Bắc Âu, đồng bằng Đông Âu, các đồng bằng trung lưu và hạ lưu Đa-nuýp. Các đồng bằng được hình thành do nhiều nguồn gốc khác nhau nên có đặc điểm địa hình khác nhau.
| Em có biết? Đồng bằng Đông Âu gồm các vùng đất cao, đối thoải xen với các vùng đất thấp hoặc thung lũng rộng Đồng bằng trung lưu Đa-nuyp tương đối thấp và bằng phẳng (trừ phía tây). |
- Khu vực miền núi, bao gồm:
+ Địa hình núi già phân bố ở phía bắc và trung tâm châu lục, gồm các dây: Xcan-di-na-vi, U-ran,... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình hoặc thấp.
+ Địa hình núi trẻ phân bố chủ yếu ở phía nam, gồm các dây An-pơ, Các-pát, Ban-căng.... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình dưới 2000 m. Dây An-pơ cao và đồ sộ nhất châu Âu, có nhiều đỉnh trên 4.000 m.
Hình 2. Một phần dãy An-pơ ở Thuỵ Sỹ
? Đọc thông tin trong mục a và quan sát hình 1, hãy:
- Phân tích đặc điểm các khu vực địa hình chính ở châu Âu.
- Xác định vị trị một số dãy núi và đồng bằng lớn ở châu Âu.
b) Khí hậu
Khi hậu châu Âu có sự phân hoá từ bắc xuống nam và từ tây sang đông, tạo nên các đới và kiểu
khi hậu khác nhau.
- Đới khi hầu cực và cận cực quanh năm giá lạnh, lượng mưa trung bình năm dưới 500 mm. Đôi khi hậu ôn đới có sự phân hoà thành các kiểu khi
hâu khác nhau
+ Khi hậu ôn đới hài dương ôn hoà, mùa đông tương đối ẩm, mùa hạ mat cô mua quanh
nam, lương mưa trung bình năm từ 800 - 1000 mm trở lên.
Hình 3. Bán đồ các đời và kiểu khí hậu ở châu Âu
+ Khí hậu ôn đới lục địa: mùa đông lạnh và khô, mùa hạ nóng và ầm. Lượng mưa nhỏ, trung bình năm chỉ trên dưới 500 mm, mưa chủ yếu vào mùa hạ
- Đới khi hậu cận nhiệt ở châu Âu chỉ có một kiểu là cận nhiệt địa trung hải: mùa hạ nóng và khô, thời tiết ổn định, mùa đông ấm và mưa nhiều hơn. Lượng mưa trung bình năm khoảng 500-700 mm.
Ngoài ra, khi hậu ở các vùng núi có sự phân hoá theo độ cao.
? Dựa vào thông tin trong mục b và hình 3, hãy trình bày đặc điểm phá hoá khi hậu ở châu Âu.
c) Sông ngòi
Sông ngòi châu Âu có lượng nước dồi dào, chế độ nước rất phức tạp do được cung cấp nước từ nhiều nguồn: mưa, tuyết tan, băng hà núi cao,... Hệ thống kênh đào ở châu Âu rất phát triển, nhờ đó giao thông đường sông thuận lợi.
| Em có biết? Sông Von-ga (3 690 km) là con sông dài nhất và nhiều nước nhất châu Âu bắt nguồn từ vùng đồi Van-đại và đổ vào hồ Ca-xpi. Sông Đa-nuýp (2 850 km) là con sông dài thứ hai, bắt nguồn từ sườn đồng dây núi Rừng Đen thuộc lãnh thổ Đức và đổ vào Biển Đen. Sông Rai-nơ dài 1 320 km, bắt nguồn từ hồ trên dây An-pơ thuộc Thuỵ Sỹ và đồ vào Biển Bắc. |
Hình 4. Đoạn sông Đa-nuýp chây qua Thủ đô Bu-đa-pet,
? Hãy xác định vị trí các sông. Von-ga, Đa-nuýp, Rai-nơ trên bản đồ hình 1.
d) Đời thiên nhiên
- Đơi lạnh ở châu Âu có khí hậu cực và cân cực, chỉ chiếm một phần nhỏ diện tích lãnh thổ, bao gồm các đảo, quần đảo ở Bắc Băng Dương và một dải hẹp ở phía bắc châu lục. Mặt đất bị tuyết bao phủ gần như quanh năm. Giới sinh vật nghèo nàn thực vật chủ yếu là rêu, địa y và cây bụi, động vật có một số loài chịu được lạnh
- Đới ôn hoa ở châu Âu có khí hậu ôn đới và khi hậu cận nhiệt Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm trong đời ôn hoà. Thiên nhiên thay đổi theo sự thay đồi của nhiệt độ và lượng mưa.
Phía bắc có khí hậu lạnh và ẩm ướt. Thực vật chủ yếu là rừng là kim, nhóm đất điển hình là đất pốt dòn.
Phía tây khi hậu có mùa đông ấm, mùa hạ mát, mưa nhiều nên thảm thực vật chủ yếu là rừng là rộng. Vào sâu trong lục địa, lượng mưa giảm dần, mùa đông lạnh, mùa ha nóng, rừng hỗn hợp phát triển. Nhóm đất điển hình là đất rừng nàu xám.
Phía đông nam, khí hậu mang tính chất lục địa, mưa ít. Thảm thực vật chủ yếu là thảo nguyên ôn đới. Nhóm đất điển hình là đất đen thào nguyên ôn đới.
Phía nam có khí hậu cận nhiệt địa trung hài. Rừng và cây bụi là cứng phát triển.
Động vật ở đới ôn hoà đa dạng cả về số loài và số lương cá thể trong mỗi loài. Ở đây có các loài thủ lớn như gấu nâu, chồn, linh miêu, chó sói, sơn dương,... cùng nhiều loài bò sát và chim.
Hình 5. Đài nguyên ở Bắc Âu
Hình 6. Rừng là kim ở Trung Âu
Hình 7. Thảo nguyên ôn đới ở Đông Âu
? Đọc thông tin và quan sát các hình ảnh trong mục d, hãy trình bày đặc điểm các đới thiên nhiên ở châu Âu.
Luyện tập - Vân dụng
Xác định mỗi biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa dưới đây thuộc kiểu khí hậu nào ở châu Âu. Giải thích vì sao.
Sưu tầm những hình ảnh đẹp về thiên nhiên châu Âu (núi, sông, hồ, rừng, ) và viết bài (khoảng 15 đòng) giới thiệu về những cảnh đẹp đó.
